يكي ديگر از محققان در تعريف تصوير ميگويد:
تصوير ادبي، به معناي به كار گرفتن سخن، به گونهاي خاص است كه در آن معاني و مفاهيم به روش جديد و ابتكاري تجسّم مييابند و حتي به اشكالي قابل رويت جلوهگر ميشوند و در حقيقت، در اين گونه موارد، سخن از قالب تنگ خود خارج شده و به عالمي زنده و پر نشاط پا ميگذارد. ۱
و به تعبيري ساده و كوتاه ميتوان گفت: تصوير يعني پرده برداري از معاني با تعابيري زنده و احساس برانگيز .
از آنچه گفته شد، به خوبي روشن ميشود كه تصوير در حوزه ادبيات با تصوير در حوزههاي هنري تجسمي و نمايشي تفاوت دارد؛ چرا كه ابزار تصويرگري در حوزه ادبيات، همان الفاظ و عبارات هستند و نه قلم و رنگ و عكس؛ هر چند الفاظ، گاه به تنهايي، ميتوانند چنان صحنههاي زنده و بديعي را خلق نمايند و پنجه در احساسات مخاطب افكنند كه هيچ تابلوي نقاشي و يا فيلم مصوري از عهده نقش آن بر نخواهد آمد كه نمونههايي از آن را به وضوح ميتوان در سخنان ائمه هدي( مشاهده نمود.
تصويرگري در روايات ائمه اطهار عليهم السلام
يكي از جنبهها و جلوههاي زيباي سخنان اهل بيت( ـ كه باعث جذّابيت بخشيدن به كلامشان گرديده و اثر كلماتشان را دو چندان نموده است ـ بهره جستن آن امامان همام از روش تصويرگري است. ائمه هدي( با استفاده از اين شيوه بديع و جذاب، معاني و مفاهيمي چند را از دايره تنگ الفاظ خارج نموده و آنها را به صورت تصاويري زنده و پرتحرّك در برابر ديدگان مخاطب به نمايش گذاردهاند.
در سخنان اهل بيت( گاه، شاهد تعابيري هستيم كه در آنها موضوعات و مفاهيم گوناگون در لباس محسوسات و به شيوهاي زنده و مجسّم عرضه گرديدهاند؛ به گونهاي كه اين شيوه القايي آنان به هنر نقاشي از طريق كلمات بيشتر شباهت دارد تا به سخنراني و خطبهسرايي.
اين ويژگي در برخي سخنان و كلمات قصار ائمه اطهار عليهم السلام تبلور خاصي يافته است؛ به گونهاي كه دريايي از معاني در قالب كلماتي موجز و آكنده از حركت و پويايي آنان موج ميزند و به راستي آن را بايد مصداق واقعي بحر در كوزه دانست.
اهل بيت( با بهره جستن از تشبيهاتي نغز و تمثيلاتي بديع و استعاراتي شگفت و توصيفاتي دقيق و همچنين با استفاده از ساير روشهاي تصويرآفريني، تابلوهاي زنده و با شكوهي را در پيش روي مخاطبان خود به نمايش گذاشتهاند كه در پشت هر تصويرش قدرت ابتكار و نيروي خلّاق و تخيّل گسترده تصويرگر چنين صحنههاي شگفتي به روشني جلوهگر است.
نگاه دقيق و عميق ائمه هدي( به اشيا و پديدههاي عالم هستي سبب شده است كه آنان روابط شگفتي بين اشيا و امور بيابند؛ روابطي كه معمولاً از چشم ديگران پنهان است و همين امر سبب گرديده تا تعابير و تصاوير آنان را با سايرين متمايز سازد.
1.. الصورة الشعرية، ص۳، به نقل از: الصورة الفنية في الحديث النبوي الشريف، ص۹۰.