روشن است كه اين شيوه در برانگيختن احساسات مخاطبان نقشي بسزا دارد؛ چرا كه در قالب آن تمامي پديده‌ها و مظاهر هستي و موجودات بي‌جان در كسوت انسان و با غرايز و صفات بشري به نمايش گذاشته مي‌شوند؛ آن‌چنان كه مي‌توان با آنها سخن گفت و يا سخنانشان را شنيد و شور و نشاط حيات را در وجودشان كاملاً احساس نمود.
شخصيّت بخشيدن و به جنبش درآوردن اشيا و عناصر طبيعت موضوعي است كه در روايات اهل بيت( جايگاهي خاص و قابل توجه دارد، و در تعابير آنان، نمونه‌هاي بسياري را مي‌توان سراغ گرفت كه در آنها از اين شيوه بديع براي خلق صحنه‌هايي زنده و تابلوهايي جذّاب استفاده شده است.
تشخيص، جلوه‌هاي بديعي را در روايات اهل بيت( پديد آورده است كه در اينجا به برخي از آنها اشاره مي‌شود:
1. تشخيص موضوعات و مفاهيم ديني و اخلاقي
در تصويري بديع ايمان و حيا را در نقش دو دوست شفيق مشاهده مي‌كنيم كه چنان رشته‌هاي پيوندي ميانشان برقرار است كه هرگاه يكي از آنان به راهي رود، دوستش نيز او را همراهي مي‌كند. ۱
ـ عمل صالح را همچون فردي كه از ناحيه كسي به سوي سرايي رفته و آن را از هر جهت آماده اقامت و پذيرايي صاحبش مي‌كند، مشاهده مي‌نماييم. ۲
ـ صله رحم را در حالي مي‌بينيم كه به عرش الهي درآويخته و در حق كساني كه جانش را پاس داشته‌اند، دعا مي‌كند و آنان كه او را مورد بي‌مهري قرار داده‌اند، در حقشان نفرين مي‌كند. ۳
2. تشخيص حالات روحي
در تصويري شگفت، شاهد ازدواج كسالت با ناتواني هستيم كه فرزند زاده شده از اين دو نيز چيزي جز فقر نيست! ۴
ـ در صحنه‌اي ديگر غنا و عزّت را در حركت و جنب و جوش مي‌بينيم كه وقتي به قرارگاه توكّل مي‌رسند، آرام مي‌گيرند. ۵
1.. امام باقر(: الحياء و الايمان مقرونان في قَرن فأذا ذهب أحدهما تبعه صاحبه؛ حيا و ايمان دو همراه‌اند و در يك رشته بسته‌اند و چون يكي از آن دو برود، ديگري هم خواهد رفت. (الكافي، ج۲، ص۱۰۶؛ مشكوة الانوار، ص۲۳۳؛ تحف العقول، ص۲۹۷؛ وسائل الشيعة، ج۱۲، ص۱۶۶؛ بحارالانوار، ج۶۸، ص۳۳۱)
2.. امام صادق(: انّ عمل المؤمن يذهب فيمهد له في الجنّة كما يرسل الرجل غلامه فيفرش له؛ عمل مؤمن (به سوي بهشت) مي‌رود و براي صاحبش جايگاهي را فراهم مي‌كند؛ همان‌گونه كه كسي غلامش را به (سرايي) مي‌فرستد تا آن‌جا را برايش مهيا كند. (الامالي شيخ مفيد، ص۱۹۵؛ عدة الداعي، ص۲۳۱؛ المؤمن، ص۳۵، بحارالانوار، ج۶۴، ص۶۶)
3.. امام صادق(: انّ الرَّحم معلقة بالعرش تقول: اللّهم صل من وصلني و أقطع من قطعني؛ رحِم به عرش آويخته شده و مي‌گويد: پروردگارا، با هر كه مرا وصل نموده پيوند (محبت آميز) برقرار نما و با هر كه مرا قطع نموده پيوند خويش را قطع نما. (الكافي، ج۲، ص۱۵۱؛ وسائل الشيعة، ج۲۱، ص۵۳۴؛ بحارالانوار، ج۲۳، ص۲۶۸)
4.. علي(: أزدوج الكسل و العجز فنتج بينهما الفقر؛ كسالت و ناتواني با يكديگر ازدواج نمودند كه از آنها فقرزاده شد. (الكافي، ج۵، ص۸۶؛ وسائل الشيعة، ج۱۷، ص۶۰؛ بحارالانوار، ج۷۵، ص۵۹؛ تحف العقول، ص۲۲۰)
5.. امام صادق(: اِنّ الغناء و العزّ يجولان، فاذا ظفرا بموضع التوكل أوطنا. (الكافي، ج۲، ص۶۴؛ وسائل الشيعة، ج۱۵، ص۲۱۲؛ بحارالانوار، ج۶۸، ص۱۲۶؛ مجموعة الورام، ج۲، ص۱۸۵)
