جلوه‌هايی از هنر تصويرآفرينی در روايات ائمه اطهار(ع) - صفحه 255

ـ و در تصويري ديگر، دنيا همچون عروسي آرايش كرده به نمايش درآمده كه چشم‌ها را به خود خيره مي‌كند ولي چيزي نمي‌گذرد كه تمامي خواستگاران خود را به قتل مي‌رساند. ۱
ـ و مرگ را در هيبت تعقيب كننده‌اي بي‌رحم مشاهده مي‌كنيم كه به سرعت آدمي را تعقيب مي‌كند و هر آن، احتمال مي‌رود تا او را به چنگ اندازد. ۲ و ۳
ـ و در صحنه‌اي ديگر، مرگ را در نقش پيكارگري مشاهده مي‌نماييم كه نيزه‌اش را در بدن ابناي بشر فرو مي‌برد و آنان را راهي ديار ابدي مي‌نمايد. ۴
ـ و ساعات و لحظات همچون غارت‌گراني به تصوير در‌ آمده‌اند كه بر عُمر فرزندان آدم يورش مي‌برند و آن را به تاراج مي‌برند. ۵
ـ و فتنه همانند حيواني درنده به نمايش درآمده، كه به خواب رفته است، و هر كه آن را بيدار كند، طمعه آن قرار خواهد گرفت. ۶
ـ و چشم‌ها در نقش جاسوساني به تصوير در آمده‌اند كه هر چه مشاهده مي‌كنند، خبرش را براي دل‌ها مي‌آورند تا در آنها تفكر كنند. ۷
ـ و تفكر در نقش پدر و مادر تمامي خوبي‌ها و نيكي‌ها به تصوير درآمده است. ۸

3. تخييل

تخييل در لغت، به معناي به خيال انداختن، ۹ يا به عبارتي، خيال و تصوير و نماي چيزي را در انديشه و ذهن ديگران آفريدن است.

1.. علي(: احذروا هذه الدنيا الخدّاعة الغدّارة التي قد تزينت بحلّيها و فتنت بغرورها و عزّت بآمالها و تشوّقت لخطابها فأصبحت كالعروس المجلُوّه و العيون اليها ناظرة و النفوس بها مشغوفة و القلوب اليها تائقة و هي لأزاوجها كلّهم قاتلة؛ از اين دنياي فريبكار مكار بپرهيزيد، همان كه با زيورآلاتش خود را مي‌آرايد و با وعده‌هاي دروغينش فريب مي‌دهد، و با آرزوهاي درازش مقهور مي سازد و خود را در خواستگاري مشتاق جلوه مي‌دهد، او هم چون عروسي آرايش كرده كه چشم‌ها را به خود خيره مي‌كند و دل‌ها را فريفته و آرزومند خود مي‌سازد جلوه مي‌كند ولي (به زودي) تمامي همسرانش را به قتل مي‌رساند. (بحارالانوار، ج۷۰، ص۱۰۸)

2.. علي(: اِنّ من ورائك طالباً حثيثاً من الموت فلا تغفل؛ به راستي از پشت سر تو جوينده سخت گيري چون مرگ به دنبال توست. پس غافل منشين. (شرح غررالحكم، ج۱، ص۲۸۸)

3.. امام سجاد(: يا ابن آدم! انّ أجلك أسرع شييء اليك قد أقبل نحوك حثيثاً يطبلك و يوشك أن يدركك؛ اي فرزند آدم، اجل سريع‌ترين چيزي است كه به شتاب به تو رو مي‌كند و نزديك است كه تو را دريابد. (الكافي، ج۸، ص۷۲؛ الامالي شيخ صدوق، ص۵۰۳؛ تحف العقول، ص۲۹۴؛ مجموعة الورام، ج۲، ص۴۷؛ بحارالانوار، ج۶، ص۲۲۳)

4.. علي(: الموت بكم نزول تنتضل فيكم مناياه؛ مرگ بر شما فرود مي‌آيد و نيزه‌هاش را در شما فرومي‌برد. (الكافي، ج۸، ص۱۷۰)

5.. علي(: الساعات تنهب الآجال؛ ساعت‌ها اجل‌ها را به غارت مي‌برند. (شرح غررالحكم، ج۱، ص۱۸۶)

6.. امام صادق(: من أيقظ فتنهً فهو أُكلها؛ هر كه فتنه‌اي را بيدار سازد، خود طمعه آن مي‌شود. (بحارالانوار، ج۷۵، ص۲۰۸؛ كشف الغمة، ج۲، ص۲۰۷)

7.. علي(: العيون طلائع القلوب؛ چشم‌ها جاسوسان دل‌هايند. (شرح غررالحكم، ج۱، ص۱۱۰)

8.. امام حسن(: اوصيكم بتقوي الله و أدامه التفكر، فانّ التفكر ابوكلّ خير و امّه؛ شما را به تقواي الهي و تداوم تفكر سفارش مي‌كنم، زيرا تفكر پدر و مادر تمامي نيكي‌هاست. (مجموعة الورام، ج۱، ص۵۲)

9.. فرهنگ فارسي، ج۱، ص۱۰۵۴.

صفحه از 258