تدوین الحدیث عند الشیعة الامامیة

مسئله كتابت و تدوين حديث از قرن اول هجرى در زمان رسول مكرم اسلام(ص) و پس از آن حضرت در زمان امامان معصوم(ع) مورد بررسى قرار گرفته است.

معرفى اجمالى

«تدوين الحديث عند الشيعة الإمامية» تأليف محمدعلى مهدوى‌راد، كتابى است كه در آن، مسئله كتابت و تدوين حديث از قرن اول هجرى در زمان رسول مكرم اسلام(ص) و پس از آن حضرت در زمان امامان معصوم(ع) مورد بررسى قرار گرفته است. كتاب به زبان عربى و در دوران معاصر نوشته شده است.

ساختار

كتاب با مقدمه نويسنده آغاز و مطالب در دو فصل تنظيم شده است.

نويسنده در اين اثر، مى‌كوشد قالب‌هاى تدوين حديث را در ميان شيعيان بررسى كند، بدين‌منظور، ابتدا به بررسى كلى تدوين حديث پرداخته و سپس به‌طور مشخص، تدوين حديث در نزد شيعه را بررسى نموده است.

گزارش محتوا

در مقدمه كتاب، ابتدا حديث به لحاظ لغوى و اصطلاحى معنا شده است. تعريف خبر، اثر، سنت، سنت نزد فقها و محدثين و جايگاه سنت، از جمله مباحث مطرح شده در مقدمه مى‌باشد[۱].

نويسنده در فصل اول، بررسى تدوين حديث را به صورت كلى مورد توجه قرار داده است. در اين فصل، تدوين حديث در سه قالب سنت قولى، فعلى و تقريرى پيامبر(ص) مورد بررسى قرار گرفته است[۲].

بررسى «صحيفة النبى(ص)» در مصادر شيعى، «كتاب على(ع)»، «مصحف فاطمه(س)»، تأمل در روايت منع تدوين حديث، بررسى سندى و تاريخى اين مسأله و مباحث مختلف ديگرى همچون نهى از ترك قرآن و اشتغال به غير آن، منع كتابت حديث و نتائج و آثارى كه بر آن مترتب شد، برخى از مطالب اين فصل را تشكيل مى‌دهد[۳].

نويسنده در تبيين آثار و نتايجى كه منع كتابت روايات، دربرداشته است، در ضمن عناوين ذيل به بررسى اين مطلب پرداخته است:

۱- از بين رفتن بسيارى از روايات؛ ۲- شيوع و گسترش وضع و جعل در احاديث؛ ۳- انتشار اسرائيليات؛ ۴- بروز اختلاف ميان مسلمانان؛ ۵- نشر قياس و راى شخصى در استنباط احكام؛ ۶- جهل امت به دين[۴].

نويسنده در فصل دوم، به‌طور مشخص به موضوع تدوين حديث در نزد شيعه پرداخته و پس از ذكر گفتارهايى ازامام على(ع)در تدوين حديث، تأكيد ائمه بعد از آنحضرت تا امام عسكرى(ع) را در ادامه يادآور شده است. فهرست برخى از اصول اربعمأة در پايان اين فصل آمده است[۵].

«مصحف فاطمه(س)» و حقيقت و محتواى «مصحف امام على(ع)» دو پيوست انتهاى كتاب را تشكيل مى‌دهد[۶].