حدیثانگاری زمخشری در الکشاف و تأثیر تفسیر روایی ثعلبی بر آن
سال
/ شماره پیاپی
/
صفحه
122 - 101
چکیده :
تفسیر الکشاف زمخشری از مشاهیر تفسیر اجتهادیکلامی است که علیرغم حجم زیاد احادیث تفسیری آن، جلوۀ تفسیر روایی آن مغفول واقع شده است و این مقاله سعی دارد تا براساس پدیدۀ اسناد و ارسال در حدیث و با تکیه بر آرا و نظریات علمای حدیث بهویژه در مبحث موضوعات، احادیث تفسیری الکشاف را نقد و بررسی و پدیدۀ حدیثانگاری زمخشری را پیجویی کند. در این بین با پیگیری حدیث فضل السور منسوب به ابی بن کعب و گزارش تخریجنویسان بر الکشاف در خصوص بی اصل و سند بودن برخی روایات دیگر، نهتنها پدیدۀ حدیثانگاری و ضعف حدیثپژوهی وی تأیید میشود، بلکه تأثیر الکشف و البیان ثعلبی بر زمخشری و نقش وی در شکلگیری این پدیده در الکشاف، مورد نقد و بررسی قرار میگیرد؛ پدیدهای که با تعبیر «لم أجده» ابن حجر و «غریبٌ» زیلعی در جایجای کتب تخریجشان بر الکشاف قابل پیجویی است. از طرف دیگر، بسیاری از احادیث سنددار ثعلبی و بعضاً واحدی، در الکشاف به صورت بیسند آورده میشود که نشان از رویۀ ارسال حدیثی مفسر است؛ رویهای که در مفسران اندکی پیش از وی و در منابع مورد استفادۀ وی به صورت اسناد نمود دارد.
کلیدواژههای مقاله :الکشاف زمخشری، تفسیر بالمأثور، ارسال الحدیث، حدیث فضل السور، ثعلبی.،