عروج سرخ، مجموعه شعر عاشورایی

اشعاری در رثای حضرت اباعبدالله الحسین(ع)

این کتاب که دومین عنوان از مجموعه «سیری در قلمرو شعر آیینی» است، از نظر موضوعی در ده بخش تدوین شده و در این تقسیم‌‏بندیِ موضوعی، وجه غالبی که بر آثار حاکم بوده، ملاک عمل قرارگرفته است.
عناوین این ده بخش عبارتند از:

بخش اوّل: محرّم، ماه «شور» و «شعور» و «حماسه»؛
بخش دوم: سفیر عشق، مسلم بن عقیل؛
بخش سوم: منظومه شهادت اصحاب فداکار امام حسین:
بخش چهارم: حماسه‌آفرینان بزرگ عاشورا:
بخش پنجم: خورشید همیشه روشن، امام حسین؛
بخش ششم: عزّت‌آفرینی‌‏های پردگیان حرم:
بخش هفتم. فتنه خاکستری؛
بخش هشتم: اربعین حسینی؛
بخش نهم: کلیدواژه‌‏های عاشورایی: اعتراض، بیداری، رهایی؛
بخش دهم: رباعی‏‌های عاشورایی.

پیش‏گفتار به قلم آیت الله ری شهری

شب یازدهم محرم ۱۴۲۲ق/ ۱۳۸۰ ش، به مجلس عزاداری در بیت مقام معظم رهبری حضرت آیة الله خامنه‏‌ای رفته بودم. در آن مجلس، یکی از مداحان مشهور، شعرهایی خواند که رهبری پس از تمام شدن جلسه، ابراز ناخرسندی کرده، به وی تذکر دادند. همان شب، ایشان در محفلی خصوصی نکاتی را درباره شعر آیینی فرمودند؛ از جمله:

تأثیر ادبیات دینی و آیینی در اندیشه و روح جوانان؛
اهتمام بیشتر در مضمون‌‏‏گزینی و آهنگ مناسب در مراثی؛
تبیین هنرمندانه اهداف و ارزش‏های مطلوب در مکتب اهل بیت؛
احتراز از اشعار سست و مضامین نامستند و فاقد اعتبار دینی.

پس از آن جلسه مغتنم و به‌‏یادماندنی، این اندیشه در ذهن من شکل گرفت که در زمینه شعر عاشورایی و آیینی، گامی در خور، ضرورت یافته است. از این رو در سوم شهریور ۱۳۸۱، جلسه‌‏ای در دفتر تولیت آستان حضرت عبدالعظیم، با حضور شماری از شعرای برجسته کشور و مداحان اهل بیت برگزار شد. یکی از مهم‏ترین خواسته‌‏های شاعران و مداحان در آن جلسه، تدوین منبعی مستند و معتبر در زمینه مقاتل و مناقب اهل بیت بود. بحمد الله، با تدوین«دانش‌نامه امام حسین»در پانزده جلد و سپس استخراج بخش مقتل آن با نام«شهادت‌نامه امام حسین»در دو جلد، به همّت محققان و نویسندگان مؤسسه علمی – فرهنگی دارالحدیث، دسترسی به منبعی معتبر و جامع ممکن گردید.

پس از آن، جلسه‌‏ای در هشتم بهمن ۱۳۹۲ با همان گروه از شاعران و مداحان برگزار شد تا دانش‌نامه مذکور برای حاضران تشریح و معرفی گردد و راه برای غنی‏‌سازی اشعار دینی و آیینی، بیش از پیش هموار شود.

این زمینه تاریخی سبب شد تا در سال ۱۳۹۳، «واحد شعر آیینی» در مؤسسه دارالحدیث راه‌‏اندازی شود. مسئولیت این واحد، تدوین و گردآوری اشعار آیینی همسو با آموزه‌‏های معتبر دینی و گزاره‌‏های مستند تاریخی در حوزه‌‏های مختلف است.

بی‏شک، شعر یکی از مهم‏ترین راه‌‏ها برای استوارسازی و جاودانگی اندیشه‌‏های ناب و معارف الهی است. شعر فاخر می‌‏تواند اندیشه‌‏ای را در گستره جامعه، عمق و عمری طولانی ببخشد یا از آن پاسداری و نگهداری کند تا به زبان‏‌های دیگر نیز ترجمه شود و متفکران جهان را به تأمل وادارد. به کار گرفتن این زبان و ابزار در حوزه معارف دین، از اعتقادات و اخلاقیات گرفته تا فقه و تعلیم و تربیت، از گذشته‌‏های دور تا امروز مورد توجه ادیبان مسلمان بوده است؛ اگرچه کمتر شکل و شمایل موضوعی داشته و بیشتر در قالب جُنگ بوده است؛ مگر در حوزه عاشورا و فضایل و مناقب یا برخی رشته‏های علمی که تا حدّی صورت موضوعی یافته است.

«واحد شعر آیینی» مؤسسه علمی ـ فرهنگی دارالحدیث بر آن است که زیر نظر پژوهشگران معارف دینی و نیز کارشناسان ادبیات فارسی، آثاری منظوم و مرتبط با معارف دینی را گرد آورد و به جامعه علمی عرضه دارد تا راه گسترش معارف و مکتب اهل بیت هموارتر گردد. از این رو برنامه‌‏هایی را در دستور کار خود قرار داده است که مهم‌‏ترین آنها بدین شرح است:

۱. تهیه مجموعه‏‌های موضوعی در حوزه‌‏های معارفی، اخلاق، فضایل و مناقب و مراثی؛

۲. انتخاب و گزینش اشعار فاخر از جهت محتوا و قالب؛

۳. نشان دادن ریشه‌‏های معرفتی این اشعار در آموزه‌‏های قرآنی و حدیثی.

آیة الله محمّدی ری‏‌شهری، در پایان یادداشت خود، ضمن تقدیر از زحماتاستاد محمّدعلی مجاهدی، از شاعران متعهد درخواست کرده است که با توجّه به فراهم آمدن منابع معتبر و مستند در حوزه مناقب و مقاتل اهل‏بیت و نیز معارف اعتقادی و اخلاقی آنان، در آفرینش‏های ادبی و ذوقی خود، دقت بیشتری مبذول دارند تا پس از این، جامعه بیش از پیش شاهد شعرهایی با محتوای صحیح و مطابق با اصول و فروع اعتقادی باشد.