روش شناسی رویارویی امام علی (علیه السلام) و معاویه با تأکید بر نهج البلاغه

چکیده :

حضرت علی (علیه السلام)پس از خلیفۀ سوم، عثمان بن عفان برای خلافت جامعۀ اسلامی انتخاب شدند. ایشان کم‌تر از ۵ سال خلافت جامعه اسلامی را به عهده داشتند و در این مدت علاوه بر جنگ‌های سه گانۀ جمل و صفین و نهروان، درگیری‌هایی هم با دشمنان خود داشتند. از جمله این دشمنان، معاویة بن ابی سفیان است که به صورت آشکار و پنهان به کارشکنی در امور حکومتحضرت علی (علیه السلام)پرداخت.امام علی (علیه السلام)و معاویه نماد دو گروهی از افراد و عقاید هستند که به تقابل و رویارویی با یکدیگر می­پردازند.

حضرت علی (علیه السلام) کوشیدند از طریق احیای قرآن و سنت نبوی مردم را به اصل و ریشۀ دین بازگردانند. ایشان با استفاده از قرآن، روایات نبوی و بیانات خودشان، علاوه بر اینکه همگان را با شخصیت خود آشنا می­کنند، به آشکار کردن توطئه­های معاویه، بیان حق حکومت برایاهل بیت (علیهم السلام)و توضیح شرایط پس از شهادتشان، می­پردازند و از این طریق اقدام به مقابله با اندیشه­های معاویه می­نمایند.

از سوی دیگر معاویه با در هم آمیختن حق و باطل، به کارگیری افرادی برای جعل حدیث و آمیختن آن­ها با احادیث صحیح، تطمیع یاران حضرت علی (علیه السلام)، به راه انداختن جنگ و شورش و ناامنی، برانگیختن احساسات مردم و مقصر نشان دادن امام علی (علیه السلام) در قتل عثمان به رویارویی با حضرت علی (علیه السلام) می­پرداخت.

از نتایج و پیامدهای این تقابل و رویارویی می­توان به افشا شدن نقش معاویه در قتل عثمان، افشای باورهای نهان معاویه، ظهور عدم لیاقت معاویه برای حاکمیت جامعۀ اسلامی، شناخت بهتر حق و باطل و نیز تجلی فضائل امام علی (علیه السلام) اشاره کرد که برخی از این موارد در زمان حیات حضرت علی (علیه السلام) و برخی دیگر پس از شهادت ایشان نمود پیدا کرد.