النوادر تعبير نموده (همان: ص 406 ش 1075)، مي توان از اين گروه دانست. حتي کتاب نوادر النوادر مرحوم شيخ صدوق (فهرست الطوسي: ص 444 ش 710) نيز، مي تواند هم سان با اين گروه باشد.

3/1. گزيده نگاري

اگر بخواهيم معناي خاص تري را از گزيده نويسي دريابيم، بايد پس از اختصار حديث و نوادرنگاري، گام سوم را برداشته، به دنبال کتابهايي برويم که آشکارا، گزينش محتواي کتابي پيشين را دستور کار قرار داده، پا را از آن فراتر ننهاده اند. آنچه در اين مقاله مقصود بوده، بررسي اين گونه گزيده نويسي است که از آن، به گزيده نگاري تعبير مي کنيم (هرچند تفاوت معنايي اين دو واژه، اعتباري است). از اين پس، در مباحث آينده، تنها درباره آن، سخن را پي مي گيريم.

2. ضرورتها و انگيزه ها

گزيده نگاري، فرايندي طبيعي، در مسير پويايي دستگاه نويسندگي، و حاصل کارکرد اثرگذار ايجاز و اختصار، در آيين نگارش است. اين فرايند، در جهت فراگير شدن استفاده از آموزه هاي حديث، از طرفي، ناگزير و با نگاهي ژرفتر، انگيزه اي محرّک براي نويسندگان آشنا به فضاي زمان است، تا با استفاده کارآمد از اين ابزار، نيل به اين هدف والا را سامان بخشند.
اين انگيزه مقدس، بسياري از حديث پژوهان سترگ را بر آن داشته تا به نگارش گزيده هايي در راستاي استفاده عموم افراد، از آموزه هاي حديثي و گنجينه هاي روايي، دست يازند، و اين انگيزه ميمون، تنها مي تواند يکي از دواعي گزيده نگاري، و البته از مهم ترين آنها باشد. انگيزه هاي ديگري چون، پاس داشت ميراث کهن پيشينيان از آسيب هاي زمان، نقد آراي نادرست گذشتگان و اصلاح غلطهاي کتابهايشان را، مي توان به عنوان ضرورتها و انگيزه هاي فرعي گزيده نگاري برشمرد.

3. شيوه ها و گونه ها

هنگامي که جستجوي ساده اي در فهرستگان مصنفات و آثار دست کم شيعي، داشته باشيم، گونه هاي متعددي از گزيده نگاري را مي يابيم، که با عناويني گونه گون يافت مي شوند. جستجوي عناويني با ريزواژگان اختصار، مختصر، اختيار، مختار، انتخاب، منتخب، تلخيص، خلاصه و يا حتي تهذيب و مهذّب، ما را به نمونه هاي فراواني از اين گروه نگارشها، رهنمون مي کند. هرچند معتقديم که همه نتايج به دست آمده، لزوماً از سنخ گزيده نگاري نيستند، و مواردي وجود دارد که در نام گذاري کتاب، تناسب نام با محتوا، چندان منظور نبوده است.
صرف نظر از تفاوتهايي که به لحاظ نوع پرداخت گزيده نگار بر متن، ميان هريک از عناوين يادشده وجود دارد، و هرکدام را شيوه اي مجزا و روشي متفاوت از ديگري مي سازد، آنچه مسلّم است، آنکه گزيده نگاري، کوششي مورد توجه نويسندگان و حديث پژوهان بوده، که در پرتوي آن،