گزيده نگاري (با بررسي گزيده مفتاح الفلاح) - صفحه 48

برخي بر اين باورند که تدوين شيخ، حاوي تمام رجال کشّي بوده، و اختصار يا اختياري در آن صورت نپذيرفته است ۱ . سخن خود شيخ در ابتداي کتاب که سيد ابن طاوس آن را برايمان باز گفته است، نماينده نادرستي اين باور است. همچنين، موارد متعددي وجود دارد که نجاشي و شيخ، از کتاب رجال کشّي، سخني را نقل کرده اند، که در کتاب در دست، يافت نمي شود، و اين شاهد صدقي بر صورت پذيرفتن پديده گزينش در آن است (رجال النجاشي: ص10 ش 7 و ص16 ش 18 و ص39 ش 80؛ فهرست الطوسي: ص79 ش 100 و ص183 ش 283 و ص381 ش 586؛ رجال الطوسي: ص263 ش 3762 و ص296 ش 4326).

3/3.منتخب نگاري

انتخاب، از نگاه معناشناسي، برگزيدن نخبه، زبده و ممتاز هر چيز است. نويسنده، در اين شيوه، به گزينش نکات برجسته و ارزنده کتاب روي مي آورد، و سخناني را که شگفتي وي را برانگيخته، در گزيده خويش جاي مي دهد. بنابراين، نياوردن هر مطلب ديگري که در متن اصلي وجود دارد، بههيچ وجه، گوياي ضعف و سستي آنها نيست.
از اين گروه، تنها به نوشته سعد بن عبد الله اشعري قمي، با عنوان المنتخبات دست يافتيم. نجاشي، سال وفات او را 299 هـ يا 301 هـ دانسته است (رجال النجاشي: ص 177 ش 467) ۲ .

4/3. مهذب نگاري

هنگامي که سخن از مهذب نگاري به ميان مي آيد، سخن از زدودن برخي مطالب کتاب نخستين است که نقشي در غرض نگارش آن نداشته، و يا لااقل نقشش چندان چشمگير نبوده است. بدين جهت، گزيده نگار به پيراستن آن از متن اصلي همت مي گمارد، بدون آنکه نگاهي به درستي يا نادرستي مطالب آورده نشده، داشته باشد. نمونه بارز آن را، در اثر ماندگار شيخ طوسي، با نام تهذيب الأحکام مي يابيم، که در آن به گردآوري روايات برگزيده اش از ميان انبوهي از رواياتي که بدو رسيده، با اسلوبي نوين و دقتي ژرف پرداخته است. ويژگيهاي کتاب قيم تهذيب، فراتر از يک مقاله است، و مجالي بيش از آن را مي طلبد، و ما براي اشاره به شيوه پرداخت مصنف در تأليف اين اثر، به همين ميزان بسنده مي کنيم.

1.. و هذا الرأي صادر، من احمد بن طاوس الحلي و تلميذيه العلامة الحلي و ابن داود الحلي (مستدركات أعيان الشيعة: ج ۱ ص ۱۶۲).

2.. نجاشي در مورد او مي نويسد: شيخ هذه الطائفة، و فقيهها و وجيهها. كان سمع من حديث العامة شيئاً كثيراً، و سافر في طلب الحديث، و لقي مولانا أبا محمد(.

صفحه از 59