فَترت وحي يا طبيعت وحي؟
آتنا بهادري
چکيده
از آن زمان که بشر پا به عرصه خاک نهاد، هدايت الهي قرينش بود و فرامين حياتبخش آسماني در پرتو وحي، روح و جان او را نوازش مي‌داد؛ ليکن شرايطي رُخ داد مي‌داد که اين حلقه ارتباطي براي مدّتي قطع مي‌گرديد (فترت وحي).
وقوع پديده «فترت»، با اندکي تفاوت، در سه دوره زماني، شامل عصر پيامبران، خاتم پيامبران، و جانشينان ايشان، ادّعا شده است. آنچه مقصود مقاله پيش روست، بررسي اين فترت‌ها و مصاديق آنها، بويژه چرايي نوع دوم (فترت در نزول آيات قرآن کريم) است.
اقوال صحابيان و نقل‌هاي تاريخي، ما را به چيزي غير از دلايل بيان شده در علّت «فترات وحي»، اعم از خشم خداوند نسبت به رسولش، تنبيه مسلمانان و... مي‌رساند. مطلبي که از آن به «طبيعت وحي» تعبير مي‌کنيم. کليد واژه‌ها: فترت، انقطاع وحي، کيفيت نزول، بدء نزول، سوره‌هاي علق، مدّثّر، ضحي و کهف.
1. معناي لغوي و اصطلاحي «فترت»
واژه «الفترة»، از ريشه «فَتَر» بر ضعف، سستي و انکسار، دلالت دارد و «فَتَر، يفتُرُ، فُتُوراً، فُتاراً»، سکون و آرامش يافتن پس از شدّت و سختي را مي‌رساند (العين: ج 8 ص 114؛ معجم مقاييس اللغة: ج 4 ص 470؛ لسان العرب: ج 5 ص 43). از نظر اصطلاحي، به طور کلّي «انقطاع و عدم ارتباط خداوند با انسان‌ها، بخصوص با فرستاده‌اش را فترت مي‌گويند؛ امّا از آن جا که علما، سه نوع متفاوت براي فترت ذکر کرده‌اند، ذيل هر نوع به تعريف دقيق آن مي‌پردازيم.
