زمينه‌هاي مختلف، کشف کرده، در اختيار آنان قرار دهند. از سوي ديگر، مردم نيز براي رسيدن به زندگي بهتر، به آموزه‌هاي دين در اين باره نيازمندند و همه اينها، نشان از قلمرويي بکر و آماده دارد که کارشناسان حديث را به کار، فرا مي‌خواند.
تشريح موضوع
موضوع اين مقاله، «تبيين» يک گزاره اخلاقي است. مراد از تبيين، بيان و روشن ساختن رابطه ميان دو يا چند مفهوم در يک گزاره اخلاقي است. در هر گزاره اخلاقي، دو يا چند مفهوم وجود دارد که براي فهم دقيق و کامل حديث، نياز به تبيين و توضيح رابطه ميان آنهاست. براي روشن شدن اين بحث، به چند مثال توجّه فرماييد: 1. پيامبر خدا، درباره رابطه خوش‌اخلاقي و دوستي مي‌فرمايد:
مديريتخوش‌اخلاقي، دوستي را استوار مي‌سازد.
در اين حديث شريف، دو پديده وجود دارد: يکي «حُسن خُلق» و ديگري «تثبيت دوستي» که پيامبر اکرم، ميان آنها رابطه برقرار نموده است.
2. همچنين ايشان، درباره خيانت و امانت مي‌فرمايد:
الأمانة تجلب الرزق، والخيانة تجلب الفقر (همان‌جا).
امانتداري، روزي را جلب مىكند و خيانت، فقر را جلب مىكند.
اين گزاره اخلاقي، دو قسمت دارد و در هر کدام، رابطه‌اي ميان دو پديده، مطرح شده است. در قسمت نخست، ميان «امانتداري» و «روزي»، و در قسمت دوم، ميان «خيانت در امانت» و «فقر»، رابطه برقرار شده است.
3. امام صادق( درباره نقش خوش‌اخلاقي در گوارا شدن زندگي مي‌فرمايد:
لا عيش أهنأ من حُسن الخُلق (علل الشرائع: ص 560 ح 1).
زندگي‌اي گواراتر از خوش‌اخلاقي نيست.
در اين گزاره اخلاقي، صحبت از رابطه ميان «خوش‌اخلاقي» و «گوارايي زندگي» است.
4. امام صادق( درباره بداخلاقي مي‌فرمايد:
من ساء خُلقه عذب نفسه (الکافي: ج 2 ص 321 ح 4).
هرکس بداخلاق باشد، خود را آزار داده است.
در اين حديث، امام( ميان «بداخلاقي» و «آزار رواني»، رابطه برقرار کرده است .
