روش فهم و تبيين گزاره‌هاي ديني (قرآن وحديث) - صفحه 42

اختيار محقّق، قرار مي‌دهد. براي روشن شدن اين بحث، نمونه‌هاي خانواده حديث اوّل و دوم را بررسي و نکات مهم آنها را ثبت مي‌کنيم:

بررسي خانواده حديث مثال اول

پاز منظر ويژگي‌شناسي، در احاديث ياد شده، اين ويژگي‌ها به چشم مي‌خورد:
(حديث نخست: «از ميان رفتن بهجت نعمت»، «کوچک شمردن نعمت» و «حسرت خوردن».
(حديث دوم: «از ميان رفتن بهجت»، «کوچک شمردن نعمت » و «کاهش شکرگزاري».
(حديث سوم: «فريبندگي».
(حديث چهارم: «فريبندگي» و «نااميد ساختن».
(حديث پنجم: «انتظار بي‌پايان».
(حديث ششم: «نااميدي» و «ناکامي».
(حديث هفتم: «طولاني شدن رنج» و «افزايش نياز».
(حديث هشتم: «افزايشِ دشواري».
پس از حذف تکراري‌ها، آنچه باقي مي‌ماند، عبارت است از: «از ميان رفتن بهجت نعمت»، «کوچک نعمت»، «حسرت خوردن»، «کاهش شکرگزاري»، «فريب دادن»، «انتظارِ پايان‌پذير»، «نااميدي»، «ناکامي»، «افزايش درد و رنج» و «افزايش نيازمندي».

بررسي خانواده حديث مثال دوم

از منظر ويژگي‌شناسي، در احاديث نمونه دوم، اين ويژگي‌ها به چشم مي‌خورد:
( حديث اوّل: «قطع کننده لذّت‌ها». در اين حديث، تصريح شده که ياد مرگ، انسان را از شهوت‌ها جدا مي‌کند و لذا مصيبت‌ها بر او آسان مي‌گردد.
( حديث دوم: «قطع کننده لذّت‌ها». در اين حديث نيز بيان شده که به جهت همين ويژگي‌اي که ياد مرگ دارد، يادآوري آن هنگام مصيبت، موجب خارج شدن از تنگناي روحي مي‌شود.
( حديث سوم: «قطع کننده لذّت‌ها». در اين حديث نيز همان مطلب حديث دوم، بيان شده است.
( حديث چهارم: «بي‌رغبتي به دنيا». در اين حديث، از پاک شدن گناهان نيز از ويژگي‌هاي ياد مرگ ياد شده؛ ولي به نظر مي‌رسد اين ويژگي، ارتباطي با کاهش فشارهاي رواني ندارد. لذا از ذکر آن، خودداري شد. در اين حديث، تصريح شده که ياد مرگ، به خاطر بي‌رغبت کردن انسان به دنيا، فشارهاي رواني را کاهش داده، موجب رضامندي مي‌گردد.

صفحه از 47