احساس ميکند چيزي براي باليدن به آن ندارد و به آنچه ميخواسته، نرسيده است، پيوسته بر ميزان نيازمندي او افزوده ميشود و در تنگنا و فشار روانياي قرار ميگيرد که درد و رنج فراواني را بر وي، تحميل ميکند.
تبيين مثال دوم
در حديث دوم، بايد رابطه ميان ياد مرگ و کاهش فشارهاي رواني را تبيين کرد و توضيح داد که چگونه ياد مرگ ميتواند فشارهاي رواني را کاهش دهد. در بررسي خانواده حديث اين مثال، به دو وجه دست يافتيم که بر اساس آنها ميتوان رابطه ياد شده را اين گونه توضيح داد:
الف) از آن جا که انسان، موجودي است لذّتطلب، در مواجهه با سختيها بيتاب ميگردد. سختي و گرفتاري، دشمن لذّتطلبي انسان است. در حقيقت، بخش مهمّي از دردناکي سختيهاي زندگي، به خاطر جدا شدن از لذّتهاست و لذا، هنگام بروز هر حادثهاي، فشار بيشتري بر انسان، وارد ميشود. وقتي مدّتي بگذرد، انسان به آن عادت کرده، هماهنگ ميشود. به همين جهت، براي کاهش فشارهاي رواني بايد لذّتطلبي وي را تعديل کرد که يکي از مهمترين عوامل آن، ياد مرگ است. ياد مرگ، يادآور ناپايداري لذّت دنيا و سختي آخرت است و لذا، لذّتطلبي را نابود ميکند و بدين سان، انسان از فشار رواني نجات مييابد.
ب) وقتي محروميتهاي زندگي موجب فشارهاي روحي ميگردد که انسان، دلبسته دنيا باشد. از اين رو، براي کاهش فشارها بايد انسان را نسبت به دنيا، بيرغبت ساخت. يکي از اموري که ميتواند در اين زمينه مؤثّر باشد، ياد مرگ است. ياد مرگ، موجب بيرغبتي انسان به دنيا ميگردد. وقتى انسان دلبسته دنيا نبود. به خاطر محروميتهاي آن، در تنگناهاي روحي قرار نمىگيرد.
تبصره
در فرآيند تبيين و توضيح رابطه، ميتوان از مشورت و مطالعه نيز استفاده کرد.
نگاهي به دانش روز
در دورههاي متفاوت، حدود ده بار رابطه آرزوهاي دراز با رضامندي را مطرح کرده بود؛ امّا تابستان امسال كتابي را مطالعه کردم که بر اساس آخرين تحقيقات، دانشمندان امريکايي اعلام کردهاند که آرزوهاي بزرگ، سطح رضامندي را کاهش ميدهد. ۱ اين را از آن جهت بيان کردم که بدانيد اگر
1.. در کتاب روانشناسي شادي (ص ۸۳) آمده است: خشنودي، حاصل تفاوت [اندک] بين پيشرفتها و آرزوهاست... بر اساس اين نظريه (نظريه تفاوت چندگانهMultiple Discrepancy Theory)، آرزوهاي بزرگ، خشنودي را تهديد ميکنند... بر اساس نظريه فاصله هدف با پيشرفت، آرزوهاي بزرگ، به خشنودي کمتري منجر ميشوند. البته طبق ساير نظريهها، داشتن اهداف کلّي، براي سلامت مفيد هستند؛ امّا بايد هدفها، مناسب و صحيح، انتخاب شوند.