إِنَّ اللّهَ مَعَ الصَّابِرِينَ (بقره: آيه ۱۵۳؛ سوره انفال، آيه ۴۶؛ بدون شک، خدا با شکيبايان است.(
قطعاًً چگونگي تحقّق اين همراهي را از طريق علل و عوامل طبيعي و قابل لمس، فراهم نموده است.
بر اساس آيات قرآن، خودِ صبر، از جانب خداست:
وَاصْبِرْ وَمَا صَبْرُكَ إِلاَّ بِاللّهِِ(نحل: آيه ۱۲۷) ؛ صبر کن و صبر تو، جز به [توفيق] خدا نيست. (
به همين جهت، ائمّه اطهار( در قالب دعا به ما آموختهاند که صبر را از درگاه کريمانهاش طلب کنيم:
اللّهمَ إنِّي أسئلُک صبراً جميلاً!
بار خدايا! من از تو، صبري نيکو خواهانم (مصباح المتهجّد: ص 594).
اينها نشان ميدهد که صبر، امري اعطايي است ۱ .
همچنين، بنا به فرمايش پيامبر اکرم(، صبر، به اندازه و به موقع، نازل مي گردد:
إنَّ اللّهَ -تبارک و تعالي- ينزِّلّ المَعوّنَةَ علي قدر المَؤونَةِ و ينزّل الصبرَعلي قدر شدَّةِ البلاء.
خداي ـ تبارک و تعالي ـ کمک را به اندازه احتياج، و صبر را به مقدار سختي و گرفتاري، نازل ميفرمايد ( قرب الإسناد: ص 55).
يعني اگر انسان بتواند سير طبيعي برخورد با مشکلات را حفظ کند، قاعدتاً همين ميزان صبر ميبايد جهت کنترل وي از عواقب بعدي، کفايت کند، البته اگر حدّ متعارفي از ناملايمت ناراحتي را که طبيعتاً براي انسان وجود دارد، پذيرفته باشيم؛ زيرا براي مثال، در مصيبتي چون غمِ از دست دادن فرزند، والدين، به جهت پيوند عاطفي و مهر و محبّتي که خدا در نهاد انسان قرار داده است، حزن و اندوه والدين، امري عادي است و اتّفاقاً اگر غمگين و پريشان نشوند، جاي سؤال و تعجب
1.. ممكن است اين سؤال پيش آيد كه مسئله اعطاي صبر، مربوط به «صبر جميل» است كه خود، در مرتبهاي فراتر از صبر معمولي از جانب خداي رحمان به بندهاش عطا ميشود. در پاسخ به اين سؤال، بايد گفت؛ وقتي سخن از پايداري در برابر مصائب و مشكلات است، قطعاً با تعريف ساده و معمولي صبر كه زود به ذهن متبادر ميشود، نميتوان در برابر آن تاب آورد، كما اين كه در اين روايت اشاره شده است كه خداي متعال، صبر را به اندازه گرفتاري نازل ميفرمايد. از اين گذشته، در تعريف برگزيده صبر ـ كه دربحث صبر از نظر گذشت ـ ، صبر مدّ نظر دين، صبري است كه در آن، انسان نسبت به گرفتاريهايش گِله و شِكوهاي ننمايد: اين، همان يچزي است كه در روايات، از آن به «صبر نيكو» ياد مي شود: «عن جابر، قلت لأبي جعفر - يرحمك الله- ما الصبر الجميل؟ قال: ذلك صبرٌ ليس فيه شَكْوَي إلي الناس» (الكافي: ج۲ ص ۹۲ ). وانگهي، پُرواضح است كه شخص، زماني خودِ صبر را از خدا طلب مي كند كه در برابر مشكلي سهمگين و غير عادي قرار داشته باشد. آري! گرچه ما هميشه و در همه حال ، حتّي در عافيت، ميبايد دست نياز به سوي خداي سبحان دراز كنيم، امّا بهطور معمول، براي هر مطلب و مشكل كوچكي، خودِ صبر از خدا طلب نميشود.