مجلّة دار الحديث الحسنية - صفحه 170

که آن را از صحاح و ... گزارش نموده‌اند، مي‌پردازد. اهتمام زُهري به کتابت و تدوين حديث و نگاهي به نگاشته‌هاي او، مباحث بعدي اين مقاله را تشکيل مي‌دهد. بررسي انتساب کتاب المغازي النبوية به زُهري ـ که از المصنّف عبد الرزّاق استخراج شده، پايان‌بخش اين مقاله است که مؤلّف با ذکر دلايلي، انتساب آن را به زهري، به کلّي رد مي‌کند.
مقاله «المحدّث محمّد بن عبد السلام الخشني و أثره في تأسيس مدرسة الحديث بالأندلُس» (ش 9 ص 247 ـ 283) به قلم آقاي يوسف بن ماجد، درباره يکي از احياگران علوم حديث مغرب در قرن سوم هجري است که در سال 218 ق، در قُرطُبه به دنيا آمد و در نزد بزرگان آن ديار، به تحصيل علوم پرداخت و سپس با سفري 25 ساله به شرق (حجاز، عراق و مصر) و فراگيري حديث از بزرگان آن سامان، علوم حديث را از آن جا وارد مغرب نمود و تأثيري ماندگار بر اين مدرسه حديثي بر جاي نهاد. خشني، به سال 286 ق، وفات يافت. در اين مقاله به 72 تن از شاگردان او، کتاب الناسخ و المنسوخ او و پاره‌اي از حودث زندگاني‌اش پرداخته شده است.
از ديگر مقالات اين بخش، مقاله دکتر نوري معمّر، درباره محمّد بن وضّاح بن بزيع قُرطُبي (ش 2 ص 449 ـ 464)، مؤسّس مدرسه حديثي در اندلس است. او به سال 200 ق، در قُرطُبه متولّد شد و در سال 287 ق، وفات يافت. در اين مقاله به اساتيد ابن وضّاح در زادگاهش، سفرهاي او به شرق و اساتيد بسياري که در اين سفرها از آنها بهره گرفته، اشاره شده است. معاصر بودن ابن وضّاح با بسياري از محدّثان بزرگ اهل سنّت، از جمله صاحبان صحاح ستّه و اشتراک او با اين بزرگان در مشايخش، اهميت ويژه‌اي به او داده است.
«أبو عمر الطلمنکي و آثاره في الدراسات الإسلامية بالأندلس» (ش 12 ص 11 ـ 46)، مقاله ديگري در موضوع شخصيت‌شناسي از استاد عبد اللّطيف ليت عمي است. ابو عمر (340 ـ ؟)، از عالمان بزرگ اندلُس است که در طلمنکه متولّد شد و در قُرطُبه مسکن گزيد. در اين مقاله، به شخصيت او، سفرهايش به مناطق مختلف، اساتيد و شاگردانش اشاره شده است. همچنين درباره «حَروري بودن» او بحث شده و آثار متعدّد وي در حوزه علوم قرآن، علوم حديث، عقايد و فهرست‌نگاري، معرّفي شده است.
مقاله «ابن عبد البرّ، حافظ المغرب» (ش 2 ص 191 ـ 230)، به وسيله آقاي محمّد بنعيش، نوشته شده است . ابن عبد البرّ (362 يا 364 يا 368 ـ 463 ق)، يکي از برجسته‌ترين و مشهورترين دانشمندان کشور مغرب به شمار مي‌رود که در قُرطُبه متولّد شد، در اشبيليه مسکن گزيد و در اواخر عُمر، بين سه منطقه دانيه، بلنسيه و شاطبيه، در رفت و آمد بود.
نويسنده، در ادامه و پس از ذکر نام 62 تن از اساتيد ابن عبد البرّ و يازده نفر از شاگردانش، به برشمردن آثار او در علوم قرآن (14 مورد)، حديث و فقه (7 مورد)، تاريخ و سير (11 مورد)، ادبيات (6 مورد) و علوم ديگر (4 مورد) پرداخته و آورده که مشهورترين اثر ابن عبد البر، الاستيعاب في

صفحه از 176