8. عبد الله بن جعفر حِمَيري. وي از ياران امام رضا، امام هادي و امام عسکري( بوده است (رجال الطوسي: ص 389 ش 400؛ رجال البرقي: ص 60). او از دانشمندان موثّق و بزرگ شهر قم بود که در حدود سال 290 ق، به کوفه رفت (رجال النجاشي: ص 147 ش 380). حميري، کتابهاي متعدّد نگاشته که آثار مرتبط با اين نوشتار وي عبارتاند از: الغيبة، المسائل و التوقيعات، مسائله عن محمّد بن عثمان العمري، الفترة و الحيرة، و قرب الإسناد إلي صاحب الأمر(. گفينت است در ذکر اسامي کتابهاي وي، رجاليان اختلافات اندکي در اسامي کتابها با يکديگر دارند.
9. حنظلة بن زکريا تميمي. وي معروف به «ابو الحسن قزويني» بوده است. شيخ طوسي، نام او را در باب: «من لم يرو عن واحد من الأئمة(» آورده و گفته است که: «روي عنه التلّعکبري (م 385 ق) و له منه إجازة» (رجال الطوسي: ص 423 ش 30). البتّه شيخ طوسي، روايتي را در کتاب الغيبةي خود از تلّعُکبري نقل ميکند که در اين روايت، تلّعکبري با دو واسطه، از حنظلة بن زکريا، نقل حديث کرده است. (الغيبة، طوسي: ص 98 ش 134) کتاب الغيبة، تنها نگارش اوست.
10. ابراهيم بن اسحاق احمري نهاوندي (زنده در 269 ق). او همطبقه ابراهيم بن هاشم است و علي بن ابراهيم، از او روايت نقل کرده است. شيخ طوسي، نام او را در باب: «من لا يرو عنهم» آورده است (رجال الطوسي: ص 364 ش 75). نجاشي، شيخ طوسي و ابن غضائري، اعتقادات او و رواياتش را ضعيف دانستهاند (رجال النجاشي: ص 19 ش 21؛ الفهرست: ص 16 ش 9). کتاب الغيبة، يکي از آثار علمي اوست.
11. معلّي بن محمّد بصري. وي از راويان دوران امامان متأخّر( است. معلّي با يک واسطه (علي بن رباط)، از امام رضا( حديث نقل ميکند (کمال الدين و تمام النعمة: ص 39) و برقي (م 274 يا 280ق) هم با يک يا دو واسطه، از معلّي روايت نقل ميکند. نجاشي، او را «مضطرب الحديث و المذهب» ميداند. او کتابهاي متعدّدي نگاشته است که سيرة القائم( از آن جمله است. (رجال النجاشي: ص 381 ش 1035).
بخش دوم: غيبتنگاران عصر غيبت صغرا
در عصر غيبت صغرا، غيبتنگاري و پرداختن به مباحث مهدويت، به کمال خود رسيد. بسياري از عالمان و دانشمندان، کتابهايي را در اين موضوع تدوين کردهاند که به صورت بسيار گذرا، با نام و تأليفات آنها در موضوع مهدويت، آشنا ميشويم:
1. حسن بن علي الناصر (م 304 ق). وي معروف به «ابو محمّد اُطروش» و از اصحاب امام هادي( بوده است (رجال الطوسي: ص 385). او از اجداد مادري سيد مرتضي علم الهدي (م 436 ق) است. سيد مرتضي، درباره او مينويسد که برتري اطروش در علم و زهد و فقه، از خورشيد درخشان، تابناکتر است و کسي است که اسلام را در مناطق شمالي ايران (ديلم) منتشر ساخت. (معجم رجال الحديث: ج 5 ص 29 ش 2946). اطروش، کتابهاي متعدّدي در مباحث امامت از