درآمدي برغيبت‌نگاري(بررسي کتاب‌هاي غيبت تا قرن پنجم هجري) - صفحه 107

خود به يادگار گذاشت. در موضوع مهدويت نيز وي کتاب‌ أنساب الأئمّة و مواليدهم إلي صاحب الأمر( را نگاشته است. (رجال النجاشي: ص 40 ش 84).
2. حسن بن محمّد بن احمد صفّار. وي از اهالي بصره و از شاگردان حسن بن محمّد بن سماعه (م 263 ق) است. او از علماي بزرگ شيعه در عصر خويش بود. نجاشي، وي را توثيق نموده و گفته است که او کتابي دارد با نام دلائل خروج القائم( و مَلاحمه (همان: ص 64 ش 149).
3. احمد بن علي بن خضيب ايادي. وي اهل ري و استاد تلّعُکبري (م 385 ق) است. شيخ طوسي، نام او را در باب: «من لم يرو عنهم(» آورده است (رجال الطوسي: ص ؟؟؟ ش 101) و وي را ثقه مي‌داند؛ ولي خود او و ديگر رجاليان، او را متّهم به غلو مي‌کنند (ر.ک: رجال الطوسي: ص 416؛ رجال النجاشي: ص 97؛ الفهرست، طوسي: ص 76؛ معالم العلماء: ص 54). کتاب الشفاء و الجلاء في الغيبة اثر اوست (رجال النجاشي: ص 97 ش 240 ، الفهرست، طوسي: ص 56). شيخ طوسي و ابن شهر آشوب، اين کتاب را «نيکو» دانسته‌اند (الفهرست، طوسي: ص 76؛ معالم العلماء: ص 54). اين کتاب، نزد سيد بن طاووس بوده است (کشف المحجّة: ص 53). حديثي در کتاب الغيبة‌ي شيخ طوسي، از احمد بن خضيب، درباره فرود آمدن صحيفه‌اي از جانب خدا براي دوازده امام روايت شده که مي‌تواند از کتاب الشفاء و الجلاء، اخذ شده باشد (ر.ک: الغيبة: ص 134 ح 98).
4. مظفّر بن علي بن حسين حمداني. وي معروف به «ابو الفرج حمداني» بوده است. منتجب الدين رازي، او را با عبارت «ثقةٌ عينٌ» ستوده است و وي را از سفيران امام مهدي( دانسته که تا زمان شيخ مفيد و شيخ طوسي، زنده بوده است و در مجالس درسي سيد مرتضي و شيخ طوسي، شرکت مي‌کرده است. او کتابي با نام الغيبة نگاشته است. (الفهرست، رازي: ص 101 ش 359). آية الله خويي مي‌نويسد که بين وفات شيخ مفيد و آغاز غيبت کبرا، 131 سال فاصله است. بنا بر اين، چگونه امکان دارد که سفير امام تا آن سال، زنده بوده باشد و شاگردي شيخ مفيد را بنمايد؟ علاوه بر اين که نام او در شمارِ ياران امام زمان( و کساني که ايشان را ديده‌اند، نيامده است (معجم رجال الحديث: ج 18 ص 179 ش 12407).
5. سلامة بن محمّد بن اسماعيل (م 339 ق). وي استادي سرشناس، مورد اعتماد و ثقه در ميان شيعيان بوده است (رجال النجاشي: ص 192 ش 514). وي از افرادي همچون ابن وليد، ابن بطّه، علي بن حسين بن بابويه و... روايت کرده است (همان‌جا). تلّعُکبري هم در سال 328 ق، از او اجازه روايت گرفته است (رجال الطوسي: ص 427). کتاب الغيبة و کشف الحيرة، يکي از آثار علمي اوست.
6. عبد العزيز بن يحيي جلودي (تاريخ‌نگار). جدّ اعلاي او، عيسي جلودي، از اصحاب امام جواد( بوده است (رجال النجاشي: ص 240). شيخ طوسي، نام عبد العزيز را در باب: «من لم يرو عن واحد من الأئمة(» ياد کرده است. عبد العزيز، از دانشمندان شناخته شده بصره است و توانسته

صفحه از 121