درآمدي برغيبت‌نگاري(بررسي کتاب‌هاي غيبت تا قرن پنجم هجري) - صفحه 111

اثر ذکر نکرده‌اند؛ ولي شيخ طوسي در کتاب الغيبة‌ي خويش، مطلبي را به کتاب الغيبة‌ي شلمغاني نسبت داده است. (الغيبة، طوسي: ص 359 ح 391). همچنين او کتابي با عنوان الأوصياء داشته که ظاهراً حاوي مطالبي درباره اثبات ولادت امام مهدي( بوده است، چنان که شيخ طوسي، رواياتي را از همين کتاب، آورده است (همان: ص 213 ح 245 و ص 293 ح 343).
16. علي بن حسين بن موسي (م 329 ق). وي به «ابن بابويه قمّي» معروف بوده است. او فقيه والامقام و بزرگ دانشمندان قمي در دوران غيبت صغراست (رجال النجاشي: ص 261 ش 684). وي در سفر به بغداد با حسين بن روح، ملاقات کرد و در جلسه‌اي علمي سؤالات خويش را از او پرسيد (همان‌جا). از افتخارات ابن بابويه اين است که در نامه‌اي به امام زمان( از آن حضرت خواست تا براي فرزنددار شدنش دعا کند و امام( در پاسخ به او نگاشت: «قد دعونا الله لک بذلک و سترزق ولدين ذکرين خيرين» (همان‌جا). نتيجه اين دعاي امام عصر، دو فرزند بزرگوار او، يعني شيخ صدوق و برادرش ابو عبد الله گرديد. ابن بابويه، کتابي با عنوان الإمامة و التبصرة (الفهرست، طوسي: ص 273 ش 393) يا البصيرة من الحيرة (رجال النجاشي: ص 261 ش 684) در موضوع امامت و غيبت، نگاشته است. علي بن بابويه، در سال تناثر نجوم، يعني 329 ق، به رحمت ايزدي شتافت (همان‌جا).

غيبت‌نگاران عصر غيبت کبرا

1. احمد بن حسين بن عبد الله مهراني آبي. وي از اساتيد شيخ صدوق است. صدوق، در مرو احاديثي را درباره ميلاد امام مهدي( و کساني که آن حضرت را ديده‌اند، از او شنيده است (کمال الدين و تمام النعمة: ص 433 ح 16 و ص 476 ح 26). احمد بن حسين نيز احاديثش را با سه واسطه، از امام عسکري( نقل مي‌کند. کتاب ترتيب الأدلّة فيما يلزم خصوم الإمامية دفعة عن الغيبة والغائب، اثر اوست (معالم العلماء: ص 60 ش 113).
2. احمد بن محمّد بن عبيد الله جوهري (م 401 ق). وي که به «احمد بن محمّد بن عياش» شهرت داشته، از دوستان نجاشي و پدر نجاشي بوده است. پدر و جدّ احمد، يعني محمّد بن عبيد الله و عبيد الله بن حسن بن عياش، هر دو از بزرگان و سرشناسان بغداد بوده‌اند. احمد بن محمّد، مردي عالم و هنرمند بوده و در ادبيات، شعر و خوش‌نويسي بسيار توانا بوده است (رجال النجاشي: ص 86 ش 29). توانمندي احمد در حديث نيز گزارش شده است، به گونه‌اي که نجاشي مي‌گويد: او احاديث بسياري شنيده بود و من نيز از او بسيار شنيدم (همان‌جا)؛ امّا متأسّفانه در آخر عمر، دچار مشکلاتي گرديد که سبب شد مشايخِ او را تضعيف کرده، از او روايت نقل نکنند. امّا به هر تقدير، وي کتاب‌هاي بسياري نگاشته است که در اين جا به چند اثر او اشاره مي‌کنيم: کتاب ما نزل من القرآن في صاحب الزمان( که شيخ طوسي، از اين کتاب با عنوان مختصر ما نزل من القرآن...

صفحه از 121