درآمدي برغيبت‌نگاري(بررسي کتاب‌هاي غيبت تا قرن پنجم هجري) - صفحه 112

ياد کرده است (الفهرست: ص 103 ش 193)، أخبار الوکلاء الأئمّة الأربعة و أخبار السيد که در اين کتاب هم به نظر مي‌رسد که منظور از «سيد»، امام زمان( باشد.
3. احمد بن محمّد بن عمران. معروف به «ابن جُندي» و از اساتيد نجاشي است (رجال النجاشي: ص 206 ش 85). شيخ طوسي، نام او را در شمار راوياني که از امامان( مستقيماً روايت نقل نکرده‌اند، ذکر کرده است (رجال الطوسي، ش 106: «باب من لم يرو عنهم»). او چندين کتاب نگاشته که الغيبة يکي از آنهاست (رجال النجاشي: ص 85 ش 206).
4. حسن بن حمزه علوي طبري مرعشي (م 358 ق). حسن بن حمزه، سال‌هاي پاياني غيبت صغرا را درک کرده است. او از دانشمندان بزرگ اماميه و از مشايخِ شيخ صدوق و شيخ مفيد است. طبري مرعشي، از نسل امام حسين( است. او فقيهي بزرگ و دانشمندي سترگ در حديث، فقه و ادبيات بوده است (ر.ک: رجال النجاشي: ص 64 ش 150؛ الفهرست: ص 135 ش 195؛ رجال الطوسي: ص 356). او را از عالمان سرشناس شيعي در سده چهارم دانسته‌اند (الفهرست، رازي: ص 213). طبري در زهد و تقوا، زبانزد شيعيان بوده است. حسن بن حمزه، در سال 356 ق، به بغداد آمد و اساتيد بزرگي نزد او رفته، از محضر علمي و حديثي او سود جستند؛ امّا هنوز چندان با وي آشنا نشده بودند که در سال 358 ق، به رحمت ايزدي پيوست (رجال النجاشي: ص 64 ش 150). دو کتاب او در زمينه غيبت‌نگاري، نخست کتاب في الغيبة است و دوم، الأشفية في معاني الغيبة (همان‌جا). کتاب الغيبة‌ي او در نزد ميرلوحي، از معاصران علاّمه محمّد باقر مجلسي بوده است (الذريعة: ج 16 ص 76) و مير لوحي، بعضي از آن احاديث را در کتاب کفاية المهتدي في معرفة المهدي آورده است و محدّث نوري، از اين کتاب نقل مي‌کند؛ ولي مستقيماً به الغيبة‌ي مرعشي نسبت مي‌دهد (همان: ج 18 ص 102 ش 867).
5. احمد بن نوح سيرافي. وي ساکن بصره و استاد نجاشي بوده است (رجال النجاشي: ص 86 ش 209)؛ ولي شيخ طوسي، او را ملاقات نکرده است (الفهرست: طوسي: ص 86). نجاشي، او را فقيه، حديث‌شناس و ثقه در نقل احاديث مي‌داند (رجال النجاشي: ص 86 ش 209). او آثار متعدّدي خلق کرده است. نام دو اثر او چنين است: أخبار الأبواب (الفهرست: ص 86) و مستوفي أخبار الوکلاء الأربعة (رجال النجاشي: ص 64 ش 149).
6. حسن بن محمّد بن يحيي (م 358 ق). وي معروف به «ابن أخي طاهر» و از نسل امام سجّاد( بوده است. بزرگان شيعه، او را تضعيف کرده‌اند؛ چرا که از افراد ناشناس، احاديث غير معروف، نقل کرده است (رجال النجاشي: ص 64 ش 149). ابن اخي طاهر، کتابي دارد با نام الغيبة و ذکر القائم( (همان‌جا).
7. سيد مرتضي علم الهدي (م 433 ق). وي که به «سيد مرتضي» معروف است، در عصر خويش، آن‌چنان در علوم پيشتاز گرديد که احدي پس از شيخ مفيد، هم‌تراز او نبود. سيد مرتضي

صفحه از 121