درآمدي برغيبت‌نگاري(بررسي کتاب‌هاي غيبت تا قرن پنجم هجري) - صفحه 118

با توجّه با اين که در عصر امام رضا( نگارش کتاب‌هاي حديثي گسترش يافته بود و از سوي ديگر، بعضي از سران واقفيه در شمارِ عالمان و دانشمندان زمان بودند، کتاب‌هايي را براي اثبات فرقه خويش با عنوان الغيبة نگاشته‌اند که در ادامه اين نوشتار با آنها آشنا خواهيم شد.
شش تن از ايشان، کتاب‌هايي را با همين اعتقاد نوشته‌اند که از ايشان، ياد مي‌کنيم:
1. عبد الله بن جبلة بن ابجر کناني (م 219 ق). وي فقيه سرشناس واقفي (م 198 ق) و از اصحاب امام کاظم( بود (رجال الطوسي: ص 33 ش 346). نجاشي، او را توثيق نموده است. خاندان جبله، از خاندان‌هاي معروف شهر کوفه بوده است (رجال النجاشي: ص 247 ش 652). عبد الله، پدر و جدّش، همگي از راويان احاديث اهل بيت( به شمار مي‌روند. شمار احاديث روايت شده از عبد الله در کتب چهارگانه شيعه، 242 روايت است (معجم رجال الحديث: ج 10 ص 133). شيخ طوسي، از کتاب‌هاي او نام نبرده و تنها به آوردن «له روايات» در مورد او بسنده کرده است (الفهرست، طوسي: ص 300 ش 454)؛ در حالي‌که نجاشي گفته که او کتاب‌هايي داشته است و تعدادي از آنها را مي‌برد (رجال الطوسي: ص 341 ش 33).
در ميان آثار او کتابي با اين عنوان به چشم مي‌خورد: الصفة في الغيبة علي مذاهب الواقفة (رجال النجاشي: ص 247 ح 652).
2. علي بن حسن جرمي ۱ (م 205 ق). وي معروف به «طاهري» ۲ ، ساکن کوفه، از اصحاب امام کاظم( (رجال الطوسي: ص 341 ش 46) و از سران و مشايخ متعصّب واقفيه است. (الفهرست: ص 272 ش 391). شيخ طوسي همچنين درباره او مي‌نويسد: «الکوفي کان واقفياً شديد العناد في مذهبه صعب العصبيه علي من خالفة من الإمامية»). وي از مروّجان تفکّر واقفي است و حسن بن محمّد بن سماعه که از دانشمندان اين فرقه است، مذهب خويش را از او آموخته است (رجال النجاشي: ص 259 ش 679). علي بن حسن، در همين زمينه، کتاب‌هاي متعدّدي را در جهت معرّفي و تبليغ مکتب خويش نگاشته است (الفهرست: ص 272 ش 391).
نجاشي، به طور مطلق، او را در نقل حديث، ثقه مي‌داند (رجال النجاشي: ص 259 ش 679)؛ ولي شيخ طوسي معتقد است که او تنها در کتاب‌هاي فقهي‌اش از رجال موثّق، نقل حديث کرده است. بنا بر اين، در کتاب الفهرست، فقط کتاب‌هاي فقهي او را نام مي‌برد (الفهرست: ص 272 ش 391).
در ميان آثار متعدّد او کتاب الغيبة هم مشاهد مي‌شود (رجال النجاشي: ص 259 ش 679).

1.. در روايات، از او با نام‌هاي «علي الجرمي» و «علي بن الحسن الطاهري» نيز ياد شده است.

2.. طاهري، نام نوعي پارچه و لباس است. از آن جا که علي بن الحسن، چنين لباسي را مي‌ فروخته است، به اين عنوان، مشهور شده است.

صفحه از 121