پيشينه عرض دين و حديث - صفحه 219

غيبت كبرى ادامه پيدا كرد. ائمه تنها مرجع عرضه احاديث نبوده اند؛ زيرا منابع و مصادر مطمئن ديگر همچون: قرآن، سنت و عقل قطعى نيز از منابع عرضه حديث در بين علما و راويان شيعى بوده اند. عرضه حديث بر منابع معتبرتر و يا فهم دقيق تر حديث پس از عصر حضور هم ادامه پيدا كرد. فقيهان و كارشناسان دين در اين دوران، محل مراجعه دانش پژوهان بودند كه با استفاده از منابع پيش گفته (قرآن و سنت و عقل قطعى) به راهنمايى و هدايت آنان مى پرداختند. نمونه هاى عرضه حديث ـ برخلاف عرضه دين ـ نسبتا زياد و دامن گستر است. مسائل مطرح شده در آن نيز متنوع و نيز اهداف عرضه نيز گوناگون بود.
از منظر ديگر، عرضه حديث را نيز مى توان نوعى از عرضه دين به شمار آورد؛ چون راوى و صحابى با مراجعه به امام از او راجع به حديث شنيده شده اى كه مبناى تفكر و فرهنگ شيعيان يا ديگر مسلمانان است، پرسش مى كند و در صورت تأييد امام به آن اعتقاد پيدا مى كند. ردّ كردن حديث به وسيله معصوم و يا تبيين و تفصيل در آن نيز به گونه اى ديگر توليد فكر و اعتقاد و باور را منجر مى شود.
شايسته بود كه به عرضه حديث بر تمامى منابع پيشين بپردازيم، ولى قرين بودن عرضه دين و سير نوشتار و محدوديت مقال، اقتضا دارد كه تنها مبحث عرضه حديث بر ائمه، در ادامه عرضه دين بيايد.

پيش زمينه ها

لزوم عرضه حديث مبتنى بر چند پيش فرض است كه به بعضى پرداخته شد و بعضى ديگر را نيز اكنون تبيين مى كنيم:
1. متنْ محور بودن معارف دينى: محور بودن متن در فهم معارف، اقتضا مى كند كه اطمينان عرفى به تمامى اجزاى تشكيل دهنده آن حاصل آيد. قرآن به عنوان منبع

صفحه از 244