پيشينه عرض دين و حديث - صفحه 220

اصلى معارف شيعى، بدون كم و كاست، در اختيار همه است؛ ولى حديث به عنوان حاكى و گزارش دهنده سنت، محتاج دقت و تأمل بيشترى است. حديث صحيح مى تواند آيات عام و مطلق قرآن را خاص و يا مقيد كند. داشتن اين جايگاه، اقتضا دارد كه از صدور و دلالت آن مطمئن باشيم. از اين منظر، بحث عرضه حديث ضرورى جلوه مى كند و نقش مهم آن در شكل گيرى و ساختار بندى معارف اسلامى روشن مى شود.
2. پيدايش و گسترش احاديث ساختگى: مقدس بودن سخن پيامبر براى مسلمانان و آويزه گوش قرار دادن آن موجب گشت تا عده اى، كه رسيدن به هدف را به هر وسيله روا مى دانستند، به جعل و انتساب حديث به پيامبر اقدام كنند. منافقين، مسلمانان سست ايمان و ديگر كسانى كه در چنبره طايفه گرايى گرفتار آمده بودند از اين شيوه استفاده مى كردند و به ترويج افكار خود مى پرداختند.
اگرچه حضور پيامبر و آگاهى وحيانى ايشان از حوادث و سخنان مخفى، موجب ترس از آبروريزى و كم بودن جعل حديث در زمان حيات پيامبر بود، با وجود اين، موجب ريشه كن شدن اين بليه نگشت. بدين جهت پيامبر در مواردى فرمودند: «من كذب علىّ متعمدا فليتبوأ مقعده على النار؛ هر كس كه به عمد بر من دروغ بندد جايگاهى در آتش براى خود فراهم آورده است». ۱ (اين حديث از نمونه هاى حديث و متواتر شمرده مى شود). ۲ و در جايى ديگر فرمود: «قد كثرت علَىّ الكذّابه». ۳ يكى از محققين در ذيل اين حديث آورده است: اين متن دلالتى بر زياد كذب بستن بر پيامبر ندارد، ولى اصل موضوع آن اندازه مهم است كه حتّى تعداد كم آن نيز زياد تلقى مى شود. ۴

1.نهج البلاغه، خطبه ۲۱۰.

2.نهاية الدرايه، ص ۹۹.

3.كافى، ج ۱، ص ۶۲، شماره ۱.

4.مقاله آية اللّه رضا استادى در مجله علوم حديث، ش ۱۱، ص ۱۲.

صفحه از 244