باشد. و لذا سعد الدين تفتازانى مى گويد: اين حديث شبيه قول خداوند: «أَطِيعُوا اللّهَ وَ أَطِيعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ» است. ۱
2. انسان در هنگام مرگ بيشتر از مواقع ديگر به امام و معرفت احتياج دارد؛ زيرا در اين هنگام است كه معرفت به كمك او مى آيد و او را از آن ورطه نجات خواهد داد.
همين مضمون، در طرق اهل سنت وارد شده است؛ از قبيلِ: الف) من مات بغير امام مات ميتة جاهلية؛ ۲
ب) من مات و لم يعرف امام زمانه مات ميتة جاهلية؛ ۳
ج) من مات و ليس له امام مات ميتة جاهلية. ۴
از ولايت سؤال مى شود
حضرت عبدالعظيم عليه السلام به سند خود از امام حسن عليه السلام نقل مى كند كه رسول خدا صلى الله عليه و آله وسلمفرمود: «... و زود است كه آن سه نفر ـ ابوبكر، عمر و عثمان ـ از ولايت اين وصيّم سؤال شوند» و آن گاه پيامبر صلى الله عليه و آله وسلم به على بن ابى طالب عليه السلام اشاره نمود. سپس اين آيه را قرائت كرد: «إِنَّ السَّمْعَ وَ الْبَصَرَ وَ الْفُؤادَ كُلُّ أُولئِكَ كانَ عَنْهُ مَسْؤُلاً» . آن گاه فرمود: قسم به عزّت پروردگارم! همانا جميع امّتم در روز قيامت متوقّف و از ولايت وصيّم سؤال مى شوند و اين همان قول خداوند عزّوجلّ است كه فرمود: «وَ قِفُوهُمْ إِنَّهُمْ مَسْؤُلُونَ» . ۵
1.شرح مقاصد، ج ۵، ص ۲۳۹.
2.مسند ابى داود طيالسى، ص ۲۵۹؛ كنز العمال، ج ۱، ص ۱۰۳، ح ۴۶۴.
3.قاضى عبدالجبار، المغنى، ج ۱، ۱۱۶؛ شرح مقاصد، ج ۵، ص ۲۳۹.
4.الاحسان بترتيب صحيح ابن حبّان، ج ۷، ص ۴۹.
5.معانى الاخبار، ص ۳۸۷؛ عيون اخبار الرضا عليه السلام ، ج ۲، ص ۲۸۰.
