پژوهشي در روايات قرآني-تفسيري حضرت عبدالعظيم حسني - صفحه 38

است. ۱ و درباره صوفى و رؤيانى در منابع رجالى چيزى ذكر نشده و در نتيجه ، اين دو نفر شخصيتى مجهول دارند.

3. بيان مصداق

تطبيق آيه بر موارد خاص و بيان مصداق در تفسير، كوششى است به منظور خارج كردن يك آيه و يا عبارتى از ابهام و عينى كردن آن. اين روش در روايات تفسيرى به فراوانى وجود دارد. به گونه اى كه مى توان غالب روايات تفسيرى را از اين نوع دانست. در اين روش، آيات قرآن با موارد خارجى تطبيق داده مى شود؛ هرچند اين تطبيق، بر حوادث و اشخاص و اقوام و موضوعاتى باشند كه در زمان نزول قرآن نبوده اند و بعدها به وجود آمده اند. عمده تفسير انجام گرفته در دوران نزول با همين سبك و سياق صورت گرفته است.
در ميان روايتهاى تفسيرى كه حضرت عبدالعظيم حسنى در طريق نقل آنها قرار دارد، روايتهايى وجود دارد كه درصدد ارائه مصداقى از يك بيان كلى و يا تعيين مصداق اتم براى يك مفهوم و يا ذكر موردى به منظور تبيين نكته اى مجمل در يك آيه است. روايات زير از اين قبيل اند:
1-3. محمد بن جعفر، ابوالحسين اسدى، از سهل بن زياد نقل كرده كه عبدالعظيم حسنى از امام جواد عليه السلام پرسيده است: منظور از: «ما اُهِّلَ بِهِ لِغيَرِ اللّه »۲ چيست؟ امام عليه السلام جواب داده است: «ما ذُبِحَ لِصَنَمٍ أو وَثَنٍ أو شَجَرٍ؛۳قربانى كه براى بتى و يا درختى ذبح مى شد.»
«ما اُهِلَّ بِهِ لِغَيْرِ اللّهِ» هر حيوان ذبح شده اى با غير نام خدا و از جمله ذبيحه كافران

1.التوحيد، ص ۱۱۶.

2.بقره (۲) ، آيه ۱۷۳.

3.من لا يحضره الفقيه، ج ۳، ص ۳۴۳ ؛ تهذيب الأحكام، ج ۹، ص ۸۳ .

صفحه از 69