پژوهشي در روايات قرآني-تفسيري حضرت عبدالعظيم حسني - صفحه 55

در روايتى «ماءً غدقاً» به علم كثير تأويل شده است. ۱ در اين روايت، «الطريقة» به ولايت امير مؤمنان تأويل شده و از باب تناسب، طريق الى الله، با ولايت على است. از طرف ديگر، «ماءً غدقاً» به ايمان تأويل گرديده است: «لاشربنا قلوبهم الايمان.»

هكذا نزلت

تعدادى از روايات نقل شده از سوى حضرت عبدالعظيم رواياتى اند كه در آنها با تعبير «هكذا نزلت» و يا «هكذا هى» آمده است. اين تعبير، در روايات زيادى وجود دارد و به همين دليل چنين شائبه اى را پديد آورده كه گويا آيه به گونه ديگرى نازل شده و بعداً تغيير يافته است.
در اين روايات، بدون تصريح به اينكه چيزى از آيات حذف گرديده، در ميان آنها كلماتى گنجانده شده است. چنين رخدادى، اين شبهه را به وجود آورده كه چيزى از ميان آيات قرآنهاى رايج ساقط شده است؛ در حالى كه بررسيها نشان مى دهد كه چنين نيست و تعبير «هكذا نزلت» براى تأويل آيات و كلمات و يا تفسير آنهاست.
هرچند در بدو مشاهده اين تعبير در روايات، به نظر مى رسد كه روايت درصدد بيان اين است كه آيه به نحو عبارت روايت بوده و احيانا تغييراتى در آن داده شده است، اما قراين و شواهد روايى قابل توجهى وجود دارد كه نشان مى دهد كه مراد از «هكذا نزلت» و امثال آن، نزول لفظى نيست، بلكه اين واژه، اعم از نزول لفظى و معنا و مراد آيه است.
مفسران نيز از اين تعبير همين برداشت را دارند؛ براى نمونه در ذيل آيه: «هَل يَنظُرونَ اِلاّ أَن يَأتيَهُمُ اللّه» 2 از امام رضا عليه السلام نقل است كه : «...أَن يَأتيَهُمُ [اللّه ب] الملائكة فى ظُلَلٍ

1.همان.

2.بقره (۲) ، آيه ۲۱۰.

صفحه از 69