پژوهشي در روايات قرآني-تفسيري حضرت عبدالعظيم حسني - صفحه 66

صادق عليه السلام فرمود: هَذا صِرَاطٌ عَلَيٍّ مُسْتَقِيمٌ اين راه على، مستقيم است.» ۱ در روايتى، از تعبير تلا هذه الآية هكذا ۲ استفاده شده است آنچه در قرآن آمده، چنين است: «هذا صراط علىَّ مستقيمٌ؛۳اين راهى است كه به سوى من است.»
كلمات آيه و حديث تفاوتى با هم ندارند جز آواى عَلىّ و عَلَىَّ. به نظر مى رسد كه اى بسا امام در اين گفته اصلاً به آيه نظر نداشته و درصدد بوده تا بيان كند كه راه امام على، صراط مستقيم است.
قتاده طبق روايتى از حسن بصرى پرسيده است كه مراد از اين عبارت چيست: «و هذا صراط على مستقيم؟» و او جواب داده است: «هذا طريق علىّ بن ابى طالب و دينه طريق و دين مستقيم فاتّبعوه و تمسّكوا به فانّه واضح». ۴ مردى هم از امام باقر عليه السلام همين سؤال را پرسيده و امام جواب داده است: «صراط علىٍّ مستقيم.» ۵ اگر واقعاً آيه طبق نقل، «صراط علىٍّ» بود، معناى آن روشن بود و نياز به پرسش نداشت و حال آنكه در روايات متعددى از امام پرسيده شده و امام آيه را به «طريق على» تفسير كرده است.
در روايت ديگرى آمده است: «هذا صراط على ابوهم و اولهم و افضلهم مستقيم.» ۶
در روايت ديگرى نيز از امام كاظم عليه السلام نقل است: «هو اميرالمؤمنين.» ۷ اين تعبيرها شاهد صادقى هستند بر اينكه آنچه از امام صادق عليه السلام نقل است كه «هذا صراط علىٍّ مستقيم» بيان خود آن حضرت است درباره على عليه السلام و راه او، و ناقلان به اشتباه آن را در پاره اى از منابع، به جاى آيه «هذا صِراطٌ عَلَىَّ مُستَقيم» ياد كرده اند.

1.كافى، ج ۱، ص ۴۲۴.

2.بحار الانوار، ج ۲۴، ص ۱۷.

3.حجر (۱۵) ، آيه ۴۱.

4.بحار الانوار، ج ۲۴، ص ۲۴ و ج ۳۵، ص ۵۹.

5.همان، ج ۳۵، ص ۳۷۲.

6.تأويل الآيات، ص ۲۵۲.

7.تفسير العياشى، ج ۱، ص ۲۴۲.

صفحه از 69