كوچ مسافر رى - صفحه 267

بود واز خود كتاب الوكالة و تفسير كبيرى بجاى گذاشته است ، و از جمله كتابهاى او صفوة التاريخ است كه اختصارى از تاريخ ابوجعفر طبرى مى باشد . اين مطلب را به نقل از ثعالبى در يتيمة الدهر نگاشته است .
بنابراين بايد به دو نكته توجه كرد :
1. اين كتاب گزيده اى از تاريخ طبرى است. بنابراين بايد در تاريخ طبرى گشت وگذارى نمود تا بتوان درباره نقل ابن شهرآشوب از اين مصدر يا عدم نقل او ، جزم حاصل نمود .
2. چنانچه مصدر ابن شهرآشوب در نقل شهادت حضرت عبدالعظيم عليه السلام كتاب «صفوة التاريخ» باشد ، مى تواند منبع مورد اطمينانى باشد از اين جهت كه وى به تصريح سركيس ، مدتى در رى قاضى بوده است ، و اطلاعات محلّى افراد درباره تواريخ مربوط به آن محل بيشتر قابل اعتماد است .
اما شافعى بودن او ضررى بدين نقل نمى زند چرا كه شافعيان از ميان اهل سنت ، به شيعه نزديكترند خصوصاً كه براى سادات احترام قائل هستند .

بررسى كلام فخر رازى

اما فخر رازى ، بطور كلى گفتارش در مطالب اعتقادى يقيناً مورد استناد و احتجاج نيست ؛ چرا كه در تأليفاتش بسيار معاند ، متعصّب و مبغض شيعه و پيروان محمد وآل محمد صلوات اللّه عليهم مى باشد .
ولى در مانند مقام كه كتابش را در علم انساب نگاشته اقوالش اگر مخالفى نداشته باشد مى تواند مورد قبول قرار گيرد ، و يا لااقل ، قول وى مؤيِّد اقوال موافق باشد .
با توجه به مطالب گفته شده در بررسى سندى ، مى توان به قول مرحوم نجاشى با توجه به سند گفتارش كه حسنه يا موثقه است اعتماد بيشترى نمود ، و عبارات منقول از ابن شهرآشوب و فخر رازى ـ در مقابل آن نمى تواند اعتبار فوق العاده اى نشان دهد ؛ زيرا مأخذ ابن شهرآشوب دقيقاً معلوم نيست ، و كلام فخر رازى نيز احتمال خلاف دارد ( بنا بر قرائت « وقيل » بجاى « وقتل » ) .

صفحه از 286