كوچ مسافر رى - صفحه 283

نتيجه گيرى

با بى اساس بودن احتمال اخير كه موت در اثر وقوع زلزله مى باشد ، در مقام دو قول بيشتر نيست :
1. قول نجاشى و شيخ طوسى كه دلالت بر رحلت طبيعى حضرت عبد العظيم عليه السلام مى باشد كه از جهت سندى قابل قبول مى باشد .
2. قول ابن شهرآشوب و فخر رازى و طريحى مبنى بر شهادت آن حضرت .
اين قول با بررسى شواهد تاريخى و قرائن مذكور ، فى حد نفسه قابل قبول مى باشد لكن در مقابل قول اول ، از ديد تاريخى ـ رجالى نمى تواند مقاومت كند ، علاوه بر اينكه بايد طريحى را ـ با اينكه اكثر استنادها به او بازمى گردد ـ از دائره اين قول بيرون دانست ؛ چرا كه او نسبت « قيل » به اين قول داده است كه مشعر به ضعف آن مى باشد چنانچه در جاى خود توضيح داديم .
در عين حال ، با بيان ابعاد گوناگون قضيه ، خوانندگان محترم را به قضاوت نهائى دعوت مى كنيم . شايد آن گراميان ، از مطالب مذكور به گونه اى ديگر استفاده كنند و يا با يافتن مطلبى جديد ، يكى از اقوال مذكور را تحكيم نمايند ، ان شاء اللّه .

صفحه از 286