الاربعون حدیثاً

چهل حدیث در فضائل اهل بیت(ع)

سنت چهل حدیث نویسی در تاریخ کتابت اسلامی به تأسی از روایت رسول خدا (حفظ چهل حدیث) قدمتی دیرینه دارد. برخی از این چهل حدیثها در موضوع واحدی نگاشته شده است که یکی از موضوعات غالب، مناقب و فضایل اهل بیت علیهم السلام است. کتاب اسعد بن ابراهیم بن حسن اربلی در همین راستاست. او در انگیزۀ تألیف خود می گوید:

از مشایخ خود حدیث رسول خدا صلی الله علیه وآله را بسیار شنیده بودم که «کسی که چهل حدیث مرا حفظ کند، روز قیامت او را شفاعت خواهم کرد»؛ در پی آن بودم که مراد رسول خدا چه نوع احادیثی بوده است. تا اینکه ابو الخطاب بن دحیة بن خلیفۀ کلبی را ملاقات کردم و موطأ مالک را از او شنیدم و در خلال آن از او دربارۀ احادیثی پرسیدم که رسول خدا فرموده هر کس حفظ کند «عالم و فقیه محشور خواهد شد»؛ گفت: این سؤال از محمد بن ادریس شافعی پرسیده شد، ایشان گفتند که منظور احادیث مناقب اهل بیت علیهم السلام است... .

اسعد بن ابراهیم می افزاید: تا اینکه همۀ احادیث مشهور مناقب اهل بیت را بر او خواندم، او جزوۀ کوچکی نشانم داد که در آن احادیث غریبی بود که از ثقات شنیده بود...

زمانی که اسعد در بغداد ساکن شد، جمعی از علاقه مندان از او کتابی در احادیث مناقب و فضائل درخواست می کنند، کتابی که احادیث را بدون سند طولانی به خواننده ارائه کند. و وی در پاسخ این کتاب را می نگارد.

نویسنده در آغاز کتاب، ضمن بیان مطالب بالا، بیان می کند که این احادیث را از استادش در یک مجلس در سال ۷۱۰ شنیده است.

موضوع برخی از احادیث عبارتند از:

جوان مقتولی که به دست مبارک امیر المؤمنین علیه السلام زنده می شود؛

افضلیت امیر المؤمنین در علم بر موسی و صاحب وی (خضر)؛

عقاب کتمان کنندۀ فضائل امیر المؤمنین علیه السلام؛ ماجرای کتمان انس را نقل می کند که بعد از واقعۀ سقیفه از شهادت به نفع امیر المؤمنین سرباز زد و وصیت رسول خدا را به زبان نیاورد.

بشارت به کسانی که علی را دوست دارند؛

دعای رسول خدا برای کسانی که از علی علیه السلام اطاعت کنند؛

قضاوتهای امیر المؤمنین همچون قضاوتهای پیامبران است؛

فضیلت علی علیه السلام بر امت اسلام؛

جایگاه فاطمه علیها السلام نزد رسول خدا صلی الله علیه وآله؛

اسلام آوردن اسقف نجران به دست امیرالمؤمنین علیه السلام؛

فضیلت زیارت قبر رسول خدا و اهل بیت علیهم السلام؛

جزای دشمنی علی و اهل بیت علیهم السلام؛

سرّ دوستداری امیر المؤمنین علیه السلام؛ بیان می کند که خدا دوستی خودش را به کسی می بخشد که علی را دوست داشته باشد. نیز دوستی علی حسنه ای است که سیّئه ای نمی تواند آن را تغییر دهد.

صدقۀ امیر المؤمنین در نماز و نزول آیۀ «إنما ولیکم الله ورسوله والذین آمنوا الذین یقیمون الصلاة ویؤتون الزکاة وهم راکعون»؛

حدیث ردّ شمس؛

توسل حضرت آدم به علی و اهل بیت علیهم السلام؛

حق با علی است و یارانش یاران خدا هستند؛

روایتی از زبیر در میزان بودن حبّ علی در قیامت؛

بغض ابلیس به علی و حزب علی علیه السلام؛

علی علیه السلام مصداق آیۀ «فأمّا من أعطی واتقی* وصدّق بالحسنی» است؛

نعت رسول خدا و علی علیه السلام در تورات؛

منزلت فاطمه و علی و حسنین در نزد رسول خدا صلی الله علیه وآله؛

ذکر فضیلت محمد و آل محمد علیهم السلام مصداق آیۀ «إلیه یصعد الکلم الطیب» است؛

اعتراف یهودی به ذکر نام علی در توارت؛

شهادت عائشه همسر رسول خدا به دوست داشتن رسول خدا امیر المؤمنین را؛

تشویق رسول خدا به دوست داشتن امیر المؤمنین؛

امیر المؤمنین نفس رسول خداست.

چاپ الأربعون حدیثاً

تنها چاپ این کتاب را مرکز نور الأنوار فی احیاء بحار الأنوار به تحقیق عقیل ربیعی در انتشارات دلیل ما در سال ۱۳۹۰ش انجام داده است.

محقق، متن کتاب را بر اساس چهار نسخۀ خطی موجود در کتابخانه های دانشگاه تهران و مؤسسه کاشف الغطاء تصحیح کرده و تلاش کرده متن احادیث را از متون و مصادر معتبر اهل سنت در پاورقی نشان دهد. افزون بر آن برخی از رجال ذکر شده در متن کتاب را شناسانده است.

کتاب دارای فهارس فنی آیات، روایات، اماکن، قبایل و اعلام است.

تهیه و تنظیم: عباسعلی مردی