بااين همه «اهل علم خلاف كردند در آنكه اين حكم بر جاى است يا منسوخ شد. بعضى گفتند حكم برجاى است و منسوخ نيست، مگر مثله كه منسوخ است و چشم كندن همچنين. پس از آن، رسول ـ عليه السلام ـ هيچ خطبه نكرد، الا نهى كرد از مثله... .» ^۱

الف) تعريف محارب

عالمان در تعريف محارب اختلاف كرده اند. به نظر ما محارب كسى است كه «اظهار سلاح كند و راه بيم دارد» در سفر و حضر و خشكى و دريا و كوه و بيابان و هرجاى ديگر. نظر شافعى و اوزاعى و مالك و ليث بن سعيد و ابن لهيعه نيز همين است.
برخى ديگر گفتند محارب آن است كه در سفر راهزنى كند و چيزى بربايد و جامه بستاند. مذهب ابوحنيفه و اصحابش اين است. ^۲

ب) حد محاربه

1. مجازات محارب به استناد آيه پيش گفته عبارت است از: قتل، صلب (به دار آويختن)، قطع دست و پا، و نفى بلد.
به گفته شيخ ابوالفتوح: «جزاى ايشان در خور استحقاقشان باشد، به حسب آنكه كنند: اگر قتل كنند و مرد كُشند، ببايد كشتن ايشان را» و عفو اولياى مقتول تأثيرى در مجازات وى ندارد. اما اگر قتل كنند و قربانى را بردار كشند و مالش را بربايند، بايد ابتدا آنچه ربوده اند، يا بهاى آن را از ايشان باز پس گيرند و آن گاه آنان را بكشند و بردار كشند. اگر فقط مال را بربايند و صاحب مال را نكشند، بايد دست راست و پاى چپ ايشان را قطع كرد. اگر فقط راه بندند و ايجاد خوف كنند، اما كسى را نكشند و مالى را ندزدند، فقط بايد وى را نفى بلد كرد. اين نظر ما و عبداللّه عباس و ابومجلز و سعيد جبير و سدّى و قتاده و ربيع و ابراهيم است. اما ابوعلى و طبرى