3. اگر مرد لال با اشاره معلوم كند كه زنا كرده است، بر او حد واجب مى شود. شافعى نيز همين را مى گويد؛ اما ابوحنيفه حد را جارى نمى داند. ۱
4. راه دوم اثبات زنا گواهى است. شرط اثبات زنا با گواهى اين است كه چهار گواهِ مسلمانِ عادل آزاد گواهى دهند كه شخصى در فرج زنا كرده است و ايشان «عضو در عضو كالميل فى المكحله» ديده اند. ۲ شافعى نيز چهارگواه مرد عاقل بالغ عادل، را شرط مى داند؛ اما ابوحنيفه دو گواه را كافى مى داند. ۳
5 . اگر گواهى شهود به شكل «معاينه عضو در عضو» نباشد، با گواهى ايشان حكم زنا ثابت نمى شود و ايشان را بايد حد افترا (= قذف) يعنى هشتاد تازيانه زد.
اگر بعضى از ايشان به مشاهده گواهى دهند و بعضى به جز آن گواهى دهند، همه را بايد حد زد.
اگر يكى از گواهان شوهر زن باشد «حكم همان است كه ثابت شود بر او حكم زنا» و زن را بايد حد زد. ۴
6. شرط شهادت اين است كه در يك وقت و در يك مجلس و بر يك وجه باشد، و اگر مختلف باشد يا مثلاً سه نفر گواهى دهند و بگويند گواه ديگر در پى ما خواهد آمد، بايد هر سه نفر را حد قذف زد. ۵
7. گواهى زنان به انفراد مقبول نيست. اگر سه مرد و دو زن گواهى دهند به زناى مردى، اگر وى محصن باشد، حكم رجم درباره وى اجرا مى شود، اما با شهادت دو مرد و چهار زن حكم رجم ثابت نمى شود، اما حد تازيانه ثابت مى شود.
اگر يك مرد و شش زن يا بيشتر گواهى دهند به گواهى ايشان، هيچ چيز ثابت نمى شود و جملگى بايد حد قذف بخورند. ۶
1.روض الجنان، ج ۱۴، ص ۷۳.
2.همان، ص ۶۷.
3.همان، ص ۷۲.
4.همان.
