احكام كيفري قرآن درمكاتب فقهي اسلامي به روايت ابوالفتوح رازى - صفحه 53

2. به نظر مالك، قاتل را بايد با همان آلت و شيوه اى كه كشته است كشت؛ حتى اگر وى مقتول را سوزانده يا غرق كرده است، به همان شكل بايد عمل كرد. اگر در اين صورت قاتل نميرد، بايد عمل را تكرار كرد تا بميرد.
3. شافعى نيز همان نظر مالك را دارد، جز آنكه مى گويد: اگر وى به آن شيوه نميرد، با شمشير كشته مى شود. ۱
با اين همه، در همين زمينه مسئله ديگرى مطرح مى شود: اگر ترك فعل، موجب قتل عمدى ديگرى شود، مثلاً وى را در حبس كند و به وى نان و آب ندهد تا بميرد، چگونه بايد وى را قصاص كرد؟ به نظر فقهاى اماميه در اينجا نيز قصاص با شمشير صورت مى گيرد. مالك مى گويد بايد وى را به همين شيوه حبس كرد تا بميرد؛ گرچه مدت آن بيش از مدتى كه قاتل مقتول را در حبس كرده بود، طول بكشد. شافعى مى گويد: وى را بايد به همان مدت كه مقتول را حبس كرده است، محبوس كرد. اگر در اين مدت نميرد، با شمشير كشته مى شود. ۲

ج) فلسفه قصاص

صاحب تفسير براى قصاص سه هدف بر مى شمرد: 1. عقوبت قاتل؛ 2. تشفّى اولياى مقتول؛ 3. ارعاب و بازدارندگى ديگران. ۳

د) شرايط قصاص

1. در قصاص نفس بايد قتل به عمد باشد، قاتل عاقل باشد، و مقتول مُكافى او در خون باشد؛ يعنى قاتل و مقتول هر دو آزاد و مسلمان، يا هر دو كافر، و يا هر دو مملوك باشند. اگر قاتل مسلمان و آزاد باشد و مقتول كافر يا مملوك باشد، قاتل را نبايد كشت. در صحابه نظر على عليه السلام و عمر و عثمان و زيد بن ثابت، و در

1.روض الجنان، ج ۲، ص ۳۳۲ ـ ۳۳۳.

2.همان، ص ۳۳۳.

3.همان.

صفحه از 71