ديه را به اولياى مقتول مى دهند و از قاتل باز مى ستانند، و مذهب درست اول است. شافعى دو قول دارد: يكى همان كه ما گفتيم، و ديگر اينكه ابتدائاً بر قاتل واجب مى شود و سپس عاقله آن را متحمل مى شود. ابوحنيفه نيز همين نظر دوم را دارد. ^۱
3. اگر عاقله زياد باشند و بيش از ديه باشند، به تناسب به ايشان بخشيده مى شود. شافعى مى گويد اگر عاقله توانگر باشد، بيش از نيم دينار از او نمى گيرند و از متحمل دانگ و نيم (يك چهارم). اگر چيزى بماند، بر امام است؛ اما به نظر ما بر بيت المال چيزى نيست. ^۲
4. ماهيت ضمان عاقله چيست؟ هيچ كس نگفته كه وجوب ديه بر عاقله ظلم يا تكليف مالايطاق است؛ زيرا اين در حق عاقله بر وجه عقوبت نيست؛ بلكه بر سبيل عبادت است و خدا عاقله را بر اين ضمان ثواب كرده است. اين به مانند زكات و صدقه و خمس است. ^۳

ج) قتل خطاى كسى كه در ميان كافران است

«فَإِنْ كانَ مِنْ قَوْمٍ عَدُوٍّ لَكُمْ وَ هُوَ مُؤمِنٌ» ، يعنى فان كان المقتول خطأ. اگر اين را كه به خطا كشته اند، از جمله كافران باشد، يعنى در ميان ايشان باشد، و او كه كشته است مؤمن باشد، كشنده را كفارت باشد و ديت نبود بر او.»
1. برخى گفتند اين كُشته مسلمانى است در ميان كافران؛ اگر كسى وى را بكشد، بايد كفاره بدهد، اما ديه نمى دهد؛ براى آنكه ورثه او كافرند و كافر از مسلمان ارث نمى برد. اين قول عبداللّه عباس است و سُدّى و قَتاده و ابراهيم و ابن زيد.
برخى ديگر گفتند اين مال آنجايى است كه كسى مى خواهد از سرزمين كفر به سرزمين اسلام بيايد و ايمان بياورد. براى اين منظور با سپاهيان كفر همسفر مى شود