احكام كيفري قرآن درمكاتب فقهي اسلامي به روايت ابوالفتوح رازى - صفحه 66

5 . ديه قتل خطا در ماههاى حرام و در حرم مغلّظ مى شود. شافعى ضمن پذيرش اين امر، مورد ديگرى را نيز براى تغليظ برمى شمارد، و آن قتل يكى از محارم است؛ مانند پدر و مادر و برادر و خواهر و فرزندان ايشان. ابوحنيفه و مالك در هيچ مورد تغليظ نمى كنند. مستند رأى شافعى در صحابه عبارت است از قول عمر و عثمان و عبداللّه عباس، و در تابعان رأى سعيد بن مسيّب و سعيد جبير و عطا و طاووس و زهرى. اما مؤيد قول ابوحنيفه يكى روايت عبداللّه مسعود است، و نيز قول نخعى و شَعبى در ميان تابعان. ۱
6. ديه خطاى محض صد شتر است كه بر چهار قسم مى شود: يك چهارم بنت مخاض، و يك چهارم بنت لبون، و يك چهارم حقه و يك چهارم جذعه. اين روايتى است از على عليه السلام. برخى ديگر مى گويند بر پنج قسم مى شود: بيست بنت مخاض، بيست بنت لبون، بيست ابن لبون، بيست حقه و بيست جذعه. اين روايتى است از عبداللّه مسعود. در اخبار ما هر دو نقل آمده است «و اين روايات متكافى است و اولى تر تخيير باشد.» اين ديه ظرف سه سال بايد پرداخت شود. ۲
7. درباره ديه اهل ذمه اختلاف شده است. برخى مى گويند ديه اهل ذمه مانند ديه مسلمانان است. اين را از ابوبكر و عثمان و عبداللّه مسعود و ابراهيم نخعى و مجاهد و زهرى و شعبى روايت كرده اند. همچنين قول ابوحنيفه و اصحاب وى همين است.
برخى مى گويند ديه آنان نصف ديه مسلمان است. اين روايتى است از عمر خطاب و عمر عبدالعزيز و عمرو بن شعيب.
بعضى مى گويند ثلث ديه مسلمان است. اين قول سعيد بن مسيب و شافعى و ابوثور است.

1.روض الجنان، ج ۶، ص ۶۱.

2.همان، ص ۶۱ ـ ۶۲.

صفحه از 71