احكام كيفري قرآن درمكاتب فقهي اسلامي به روايت ابوالفتوح رازى - صفحه 68

8 . مأمومه، كه به مغز سر برسد؛ ثلث ديه كامل، يا از آنچه كه وى خواهد بدهد از هر جنسى مثل طلا و نقره و گوسفند و....
در همه اين موارد به جز مأمومه قصاص جايز است. فقها در اين امر مخالفتى ندارند. مخالفت ايشان در اين نظر است كه مى گويند اگر كسى جراحتى بر كسى وارد كند، مجنّى عليه مى تواند جراحت پايين تر را قصاص كند و ارش ما بين الجراحتين را نيز بگيرد؛ يعنى جمع كند بين قصاص و ارش؛ مثلا اگر وى جراحت باضعه بر مجنى عليه وارد كند، مجنى عليه مى تواند قصاص حارصه كند و تفاوت ديه بين حارصه و باضعه را نيز بگيرد. ۱

ب) ميزان ديه اعضا

1. اگر كسى بر ديگرى سيلى زند و جاى آن سياه شود، شش دينار ديه مى دهد يا قصاص مى شود. اگر سرخ شود سه دينار يا قصاص. اگر اين ضربه به تن باشد، نصف آنچه گفتيم يا قصاص.
2. اگر استخوانى در عضوى بشكند، خمس ديه آن عضو را بايد بدهد يا قصاص شود.
3. اگر پشت كسى را بشكند، ديه تمام لازم است و قصاص نمى شود؛ چرا كه در اين خطر نفس است. اگر بهبود يابد و بدون عيبى خوب شود، عُشر ديه لازم است.
4. در بينى ديه كامل پرداخت مى شود و يا قصاص مى شود. اگر كسى بينى ديگرى را ببرد و آن را به جاى خود بگذارد و خوب شود، عُشر ديه، يعنى صد دينار، بايد بپردازد.
5 . در گوشها نيز ديه كامل است و در يكى نصف ديه يا قصاص. ۲
6. «و در دندانها جمله تمام ديت بود و آنچه بر او قسمت كنند بيست و هشت

1.روض الجنان، ج ۶، ص ۳۹۸ ـ ۳۹۹.

2.همان، ص ۳۹۹ ـ ۴۰۰.

صفحه از 71