معرّفى اجمالى ابوالفتوح
تفسير روض الجنان و روح الجنان مشهور به «تفسير ابوالفتوح رازى» اثر پر ارزش قدوة المفسّرين ترجمان كلام اللّه جمال الدين حسين بن علىّ بن محمّد بن احمد بن حسين بن احمد خزاعى رازى مشهور به ابوالفتوح رازى است. نسبت او طبق تصريح خود او در تفسيرش ۱ به نافع بن بديل بن ورقاء خزاعى از صحابه معروف حضرت رسول صلى الله عليه و آله مى رسد؛ امّا علاّمه نورى نسبت او را به عبداللّه بن بديل بن ورقاء مى داند. ۲
عالم بزرگوار شيخ منتجب الدين و ابن شهر آشوب او را از جمله مشايخ خود نام برده اند. منتجب الدين در فهرست مى گويد: شيخ ما جمال الدين ابوالفتوح حسين بن علىّ بن محّمد الخزاعى الرازى عالم و واعظ و مفسّر متديّن، او را تصانيفى است؛ از آن جمله تفسير موسوم به روض الجنان و روح الجنان در تفسير قرآن در بيست مجلّد و روح الأحباب و روح الألباب فى شرح الشهاب؛ هر دو كتاب مزبور را من بر مؤلّف آنها قرائت نموده ام ۳ .
ابن شهر آشوب مى گويد: استاد من ابوالفتوح بن علىّ رازى، از تأليفات اوست روح الجنان و روح الجنان فى تفسير القرآن به زبان فارسى. ۴
اما درباره سال وفات شيخ ابوالفتوح سند قطعى در دست نيست. آنچه از مقدّمه تفسير ابوالفتوح چاپ بنياد پژوهشهاى اسلامى آستان قدس رضوى، و مقدّمه تفسير جلاء الاذهان مشهور به گازر بر مى آيد، وفات او بين سالهاى 552 تا 559 بوده است.
1.ر.ك: روض الجنان، ج ۵، ص ۱۴۸؛ ج ۱۷، ص ۳۵۴.
2.خاتمة مستدرك الوسائل، ميرزا حسين نورى، طبع اول، مؤسسه آل البيت، ۱۴۱۶، ج ۳، ص ۷۲.
3.بحارالأنوار، ج ۱۰۵، ص ۲۲۰.
4.معالم العلماء، ص ۱۴۱.
