پژوهشي فقهي در تفسير ابوالفتوح رازي - صفحه 78

مشرب تسنّن كه تأليف آن بر اساس تفسير عرفانى خواجه عبداللّه انصارى در سال 520ق صورت گرفته است؛ ديگر تفسير روض الجنان و رَوح الجَنان، تأليف يافته ميان سالهاى 510 تا 533 يا چند سال بعد بر مشرب فقه شيعه.
وآن دو تفسير عربى عبارت اند از: الكشّاف عن حقايق التنزيل معروف به تفسير كشّاف از علاّمه جار اللّه زمخشرى خوارزمى برمذاق تسنّن كه در سال 528 ق در مكّه معظّمه به عربى تأليف يافته است. و سرانجام كتاب گرانقدر مجمع البيان فى تفسير القرآن از ابو على فضل بن حسن طبرسى، ملقّب به امين الدين و امين الاسلام، مفسّر و دانشمند معروف شيعى كه در سال 548 ق به عربى تأليف شده است. نكته درخور توجّه آنكه اين چهار مفسّر بزرگ در زمان و مكانهايى، نه چندان دور، هريك جداگانه وبه طور مستقلّ ضرورت تأليف تفسيرى را احساس مى كنند، بى آنكه ظاهرا از كار يكديگر مطّلع باشند، تفسير خود را به پايان مى برند. دليل آنكه بى خبر از كار يكديگر بوده اند، اين است كه هيچ كدام از كتاب ديگرى نام به ميان نياورده اند.

نمونه هايى از تأثير پذيرى روض الجنان از تبيان

ما براى اينكه ثابت كنيم ابوالفتوح از تبيان، بخصوص در بيان مسائل فقهى، تأثير پذيرفته، عبارات تبيان را با عبارت ابوالفتوح در ذيل آيه ششم سوره مائده مقايسه كرده ايم، بدين صورت كه اوّل عبارت تبيان وسپس عبارت ابوالفتوح را آورده ايم. گفتنى است عبارات تبيان از چاپ مكتب الاعلام الاسلامى و عبارات ابوالفتوح از تفسير بنياد پژوهشهاى اسلامى آستان قدس رضوى كه در ده مجلّد به چاپ رسيده، نقل شده است.
«هذا خطاب للمؤمنين أمرهم اللّه إذا أرادوا القيام إلى الصلاة، وهم على غير طهر، أن يغسلوا وجوههم، ويفعلوا ما أمرهم اللّه به فيها» ۱ .

1.تبيان، ج ۳، ص ۴۴۸.

صفحه از 97