پژوهشي فقهي در تفسير ابوالفتوح رازي - صفحه 93

اقامه دليل بر مذهب خود مى پردازد و استدلال مخالف را ياد آور مى شود و آن را ردّ مى كند. ايشان درباره لزوم قرائت فاتحة الكتاب در نماز گويد:
«اين مذهب ماست و مذهب شافعى و سفيان ثورى است، و مذهب اَصمّ و الحسن بن صالح آن است كه: خواندن اين سورت در نماز سنّت است و مذهب ابو حنيفه مقدار يك آيت واجب است. و ابو يوسف و محمّد گفتند: سه آيت.
دليل بر مذهب صحيح از اين مذاهب، آن است كه: طريق احتياط اقتضاى اين مى كند؛ چه آن كس كه اين سورت بخواند، ذمّت او به يقين برى شود، و دليلى نيست بر برائت ذمّت آن كس كه اين صورت نخواند. دليل ديگر اجماع اهل البيت است و اجماع ايشان حجّت است. ديگر اخبار بسيار كه آمد از رسول صلى الله عليه و آله در اين باب من قوله: لا صلوة الاّ بفاتحة الكتاب».
آن گاه استدلال آنان را كه قرائت فاتحة الكتاب را واجب نمى دانند، ياد آور مى شود كه به آيه «فَاقْرُؤُا مَا تَيَسَّرَ مِنَ الْقُرْآنِ» تمسّك كرده اند. اين گونه جواب مى دهد كه آيه عام است و با دلايلى كه ذكر شد، تخصيص خورده است؛ همان طور كه آيه «قَمَا اسْتَيْسَرَ مِنَ الْهَدْى» به اتّفاق تخصيص خورده كه هدى بايد اعور يا اعرج يا ناقص خلق نباشد». ۱

2. استدلال به روايات

در روش فقهى تفسير ابوالفتوح، استناد به روايات از جايگاه خاصّى برخوردار است؛ تا آن جا كه مرحوم نورى (م 1320 ق) تفسير ابوالفتوح را يكى از مصادر روايى كتاب پر ارزش خود، مستدرك الوسائل، قرار داده است و مجموعا بيش از يكصد روايت در كتاب خود آورده است. جايگاه روايى تفسير ابوالفتوح زمانى روشن مى شود كه بدانيم وسايل الشيعه مجموعه رواياتى است كه مرحوم حرّ عاملى (م1041ق) از

1.روض الجنان، ج ۱، ص ۳۸ ـ ۴۰.

صفحه از 97