پژوهشي فقهي در تفسير ابوالفتوح رازي - صفحه 95

4. استدلال به اجماع

ابوالفتوح در بسيارى از موارد به اجماع اهل بيت و در بعضى موارد هم به اجماع فرقه محقّه استدلال كرده است؛ از جمله در ذيل آيه 180 سوره بقره مى گويد:
«جمعى گفتند وصيّت واجب است براى لفظ كتب؛ چنان كه صيام و قصاص واجب است، و نزديك ما وصيّت سنّتى مؤكّد است. فامّا جواب از لفظ كتب كه گفتند دليل وجوب كند، آن است كه معنى كتب در لغت فرض نباشد، و حمل اين لفظ بر اين معنى به دليل شرعى شايد كردن، و آن جا كه در صيام و قصاص حكم كرديم به وجوب به ادلّه شرعى، و اينجا ادلّه شرعى از اجماع اهل بيت و اخبار ايشان و اجماع فرقه محقّه كه قول معصوم با ايشان است دليل مى كند كه اين لفظ اينجا به معنى ندب و استحباب است». ۱

5 . تقسيم احكام

مى توان يكى از امتيازات فقهى اين تفسير را بيان تقسيم جامع از موضوعات حكم و در نتيجه، بيان جامع نگر حكم دانست؛ مثلاً ايشان گويد:
«سجده در شرع بر چهار وجه بود: يكى سجده نماز و سجده قرآن و سجده سهو و سجده شكر» ۲ . سپس حكم هر يك را بيان مى كند.
وى در جايى ديگر به بيان انواع روزه مى پردازد و آن را پنج قسم مى كند: فريضه، سنّت، قبيح (حرام)، روزه ادب، و روزه دستورى. سپس روزه فريضه را به دوازده قسم، و روزه قبيح را به هفت قسم، روزه دستورى را به سه قسم، روزه ادب را به پنج قسم تقسيم مى كند و سنت را در همه ايام سال جز موارد استثنا شده، جايز مى داند وحكم هر يك را به تفصيل بيان مى كند. ۳

1.روض الجنان، ج ۲، ص ۳۴۱.

2.همان، ج ۱، ص ۲۰۸.

3.همان، ج ۳، ص ۲۰.

صفحه از 97