پژوهشي فقهي در تفسير ابوالفتوح رازي - صفحه 96

همچنين نجاست خون را به سه قسم تقسيم مى كند:
«ضربى كه قليل و كثير آن پليد است و تا ازالت نكند، نماز روا نبوده. ضرب دوم خونى كه ازاله قليل و كثيرش واجب نيست و ضرب سوم خونى است كه به مقدار در مى باشد، ازالتش واجب بود و چون كمتر باشد، واجب نبود». ۱

6. بيان اسرار عبادات

از مطالعه در تفسير ابوالفتوح بر مى آيد كه هدف او ارشاد و تربيت بوده، نه فقط اظهار علمى. به همين جهت، در همه جاى تفسير در ذيل هر آيه به تناسب ضمن بيان قصّه و تشبيه، اين هدف را دنبال مى كند. ايشان هنگام بيان احكام فقهى، غالبا به اسرار عبادت هم اشاره دارد؛ چنان كه بعد از بيان حكم فقهى وضو و غسل و تيمّم در تفسير «ما يُريدُ اللّهُ ليَجْعَلَ عَلَيْكُم مِنْ حَرَجٍ» گويد:
«حق تعالى چون كسى از كسى عذر خواهد از تو عذر خواست كه غرض من طهارت و پاكى توست كه من نخواهم تو پليد باشى. اى عجب خداى تعالى نمى خواهد كه تو با پليدى پليد باشى، كى خواهد كه آن كس كه پاك است، پليد باشد؟! و خداى تعالى در سراى رنج به تو رنج نخواست، در سراى خوارى و راحت به تو كى رنج خواهد؟ خداى تعالى گفت: من پاكى تو خواهم، تو به عوض آن آلودگى او خواستى. آنچه به تو لايق است، او به تو نخواست و از تو دور كرد و آنچه به او لايق نيست، تو حواله به او كردى!». ۲
درباره حجّ بعد از بيان احكام آن گويد:
«و اهل اشارت گفتند: خداى چون ذكر سفر حج كرد، مكلّفان را سفر قيامت ياد آورد وگفت: براى اين راه زادى ساختى كه به يك دو ماه بروى وباز آيى براى سفرى كه چون بروى آن جا بمانى و نيز باز نيايى. اگر اين را زاد بايد، اَوْلى و اَحْرى كه آن را زاد بايد. زاد اين راه گران بارى بود، و زاد آن راه گران بارى بود. اينجا هر چه

1.روض الجنان، ج ۲، ص ۲۹۶ ـ ۲۹۷.

2.همان، ج ۶، ص ۲۸۱.

صفحه از 97