قصّه آغاز وحي - صفحه 198

قضاوتهايشان حرف مى زنيم كه به طور مسلّم ظالمانه اند؛ با وجود اين، تصديق و تأييدشان مى كنيم. اين رفتار ما را چگونه ارزيابى مى كنى؟
عبداللّه در پاسخ گفت: اى برادر! ما چنين رفتارها را در عهد رسول اللّه صلى الله عليه و آله نفاق و دورويى مى دانستيم، اما نمى دانم نزد شما چه نام دارد؟ ۱
2. عبداللّه بن زبير: او برادر همان عروه ياد شده است و چنان كه گفتيم عبد اللّه مردى جاه طلب و منحرف از على عليه السلام و از روشن كنندگان آتش جنگ جمل بود و كسى است كه پدرش زبير را كه از نيكان بود، از راه به در كرد، على عليه السلام فرموده: زبير همواره دوستدار ما اهل بيت پيامبر بود؛ تا آنكه پسرش عبد اللّه بزرگ شد و پدرش را از ما جدا كرد و بر ضدّ و در برابر ما قرار داد.
3. ابن شهاب زهرى: البته برخى از اهل سنت، او را با عظمت ياد كرده اند، ليكن ابوالزناد گفت: ابن شهاب هر چه از هر كه مى شنيد، مى نوشت ۲ (يعنى هر رطب و يابس را) و محمد بن يحيى گفت: ثابت نيست كه زهرى از عروه، حديث شنيده باشد ۳ و احمد بن سنان گفت: يحيى بن سعيد مى گفته: مرسل هاى زهرى و قتاده، اعتبار ندارند و مى گفت: حديث زهرى همچون باد است ۴ (يعنى بى ارزش است).
زهرى از درباريان عبد الملك مروان و هشام بن عبدالملك و يزيد بن عبدالملك بود و حتى از سوى ايشان پست قضاوت را پذيرفت و نياكانش هم در اسلام سابقه درخشان ندارند. جدّ او در غزوه بدر در صف مشركان قرار داشت و از جمله كسانى بود كه قرار گذاشتند اگر رسول اللّه صلى الله عليه و آله را بينند، به قتل برسانند. ۵
مامقانى در تنقيح المقال، حديث زهرى را به طور قطع، ضعيف و مردود دانسته است. ۶
4. ابو اسحاق سليمانى شيبانى: او از كسانى است كه على عليه السلام را ترك گفتند و به

1.الصحيح من سيرة النبى الاعظم، ج ۱، ص ۲۲۱، و مشابه آن، احياء العلوم، ج ۳، ص ۱۵۹.

2.تهذيب التهذيب، ج ۹، ص ۴۴۸.

3.همان، ص ۴۵۰.

4.همان، ص ۴۵۱.

5.وفيات الاعيان، ابن خلكان، ج ۴، ص ۱۷۸.

6.ريحانة الادب، ج ۲، ص ۳۹۹.

صفحه از 199