5 . حركت از كنار راه

مهارت ديگر «حركت از كناه راه» است . وسط راه ها معمولاً دو ويژگى دارد : يكى شلوغ بودن و ديگرى در ديد بودن . شلوغى ، ممكن است سبب برخورد زن و مرد نامحرم با يكديگر شود . لذا حركت كردن از كنار مسير كه معمولاً خلوت تر است ، راه مناسبى براى جلوگيرى از اين پيشامد است . همچنين حركت زن از وسط مسير ، ممكن است او را بيشتر در ديد نامحرم قرار دهد . اگر تصوّر كنيم كه مسير حركت ، خلوت است و برخوردى پيش نمى آيد ، باز هم حيا حكم مى كند كه زن ، از كنار راه حركت كند تا كمتر در ديد نامحرم قرار گيرد . به همين جهت ، رسول خدا فرموده اند :
ميانه راه ، براى زنان نيست ؛ بلكه بايد از كنار ديوار و جاده حركت كنند .^۱

اصل دوم : كاهش تحريك

در اصل اوّل ، مهارت هاى مربوط به «كاهش تماس» بررسى شد ؛ اما براى موقعيت تماس نيز مهارت ها و راه كارهايى وجود دارد كه مبتنى بر «كاهش تحريك» است . عفاف ، به معناى زندانى شدن درون خانه و ارتباط نداشتن با هيچ كس نيست ؛ بلكه به معناى «پاكى جنسى» است كه گاهى با كاهش تماس ، محقق مى شود (چنانچه در بحث قبل گذشت) و گاهى با «خروج پاك» و «تماس پاك» . انسان عفيف ، كسى نيست كه از خانه خارج نمى شود و يا با هيچ كس (از جنس مخالف) ارتباط برقرار نمى سازد . وى انسانى است كه اگر از خانه خارج شود ، خروجى پاك خواهد داشت و اگر با ديگران تماس داشته باشد ، تماسى پاك دارد .
كاهش تحريك ، يك مبناى عقلانى دارد و آن ، نظريه كنترل ورودى به جاى كنترل خروجى است . در خويشتندارى غربى ، بيشترين تأكيد ، بر كنترل خروجى است و يكى از دلايل ناكارآمدى آن را نيز بايد همين دانست و وقتى اطّلاعات تحريك كننده ، وارد روح و روان انسان شد ، كنترل خروجى و مهار كردن غريزه جنسى ، مشكل مى شود ؛ اما اگر از آغاز ، ورودى ها كنترل شوند و از ورود عوامل تحريك كننده ، به روح و روان جلوگيرى شود ، مهار غريزه و تحقّق خويشتندارى ، آسان تر خواهد بود .
خروج و تماس پاك ، يعنى خروج و تماس بدون تحريك كنندگى . از اين رو ، بايد آنچه را كه موجب تحريك جنسى مى گردد و ممكن است خطراتى در پى داشته باشد ، شناخت ، و ساز و كار لازم را براى آن تدارك ديد . زمينه هاى تحريك جنسى ، عبارت اند از : بينايى (ديدن صحنه هاى تحريك كننده) ، گويايى (گفتن سخنان تحريك كننده) ، شنوايى (شنيدن سخنان تحريك كننده) ، و بويايى (استشمام عطرهاى تحريك كننده) . امام باقر عليه السلام و امام صادق عليه السلام در اين باره مى فرمايند :
هيچ كس نيست مگر اين كه بهره اى از زنا مى برد : زناى چشم ها نگاهاست ، و زناى دهانْ بوسه است ، و زناى دست ها لمس است ؛ چه اينها به زناى اندام جنسى بينجامد و چه نينجامد .^۲
پيامبر صلى الله عليه و آله نيز مى فرمايد :
همه انسان ها حظّى از زنا دارند : زناى چشم ها نگاه است ، زناى دست ها خشونت است ، زناى پاها رفتن است ، زناى دهانْ بوسه است . قلب ، عاشق مى شود و مى طلبد [ كه اين ، زناى قلب است ] ، و اندام تناسلى ، گاه همراه اينها مى شود و گاه نمى شود .^۳
بنا بر اين ، براى تحقّق خويشتندارى جنسى ، بايد زمينه هاى تحريك جنسى را كنترل نمود . از اين رو ، در ادامه به مهارت هاى اين اصل (كاهش تحريك) ، اشاره خواهد شد .