4 . محروميت از بصيرت
بعضى چيزها را با چشم سر بايد ديد و بعضى را با چشم دل. انسان هم به «بَصَر (چشم) » نياز دارد و هم به «بصيرت (بينش) ». بصر، امور مادى را مى بيند و بصيرت، امور معنوى را. آنچه ديدن را براى «بصر» ممكن مى سازد، اشعه هاى نور است و آنچه ديدن را براى «بصيرتْ» ممكن مى سازد، نور باطن است.
همچنين برخى صداها را با گوش سر بايد شنيد و برخى را با گوش دل. كسى كه اهل شهوت باشد، گوش دل او كر و چشم دل او كور مى شود ۱ و كسى كه چنين شود، خود را از لذّت شنيدنى ها و ديدنى هاى بسيارى ـ كه فقط با گوش و چشم دل، قابل شنيدن و ديدن اند ـ ، محروم ساخته است.
همچنين در مسير سعادت، نياز فراوانى به تشخيص راه از چاه است. جداسازى درست از نادرست، و حق از باطل، عامل سعادت و مشخّص نبودن مرز ميان اين امور، مايه شكست و ناكامى و بدبختى است. آن نيرويى كه توان فرق گذاشتن ميان اين امور را دارد و انسان را از تشخيص درست، بهره مند مى سازد، «تقوا» نام دارد ۲ و دشمن تقوا شهوت است. شهوت و تقوا با يكديگر جمع نمى شوند. دلى كه خانه شهوت باشد، جايگاه تقوا نيست. ۳ زياده خواهى جنسى، نيروى تقوا را نابود مى سازد ۴ و فقدان تقوا يعنى فقدان قوّه بصيرت، تيزبينى و پيش بينى. آيا اينها محروميت نيستند؟ آيا اين محروميت ها را بايد ناچيز انگاشت؟
چرا جان ما از شنيدن آواى دلنشين ملكوت و روح ما از ديدن ملكوت آسمان و زمين، محروم باشد؟! چرا انسان از نيروى بصيرت و تقوا محروم گردد؟ آيا شهوت، ارزش اين همه محروميت را دارد؟! آيا اين هزينه براى شهوترانى، بسيار سنگين نيست؟! آيا اين، معامله اى زيانبار نيست؟ عاقل، كسى است كه بر شهوت خود چيره شود و آخرتش را به دنيا نفروشد. ۵
1.همان، ح ۳۸۴۹ و ۹۱۶۸ و ۸۳۵۲ .
2.قرآن كريم يكى از فوايد تقوا را برخوردار شدن از نيروى «فرقان» يا قدرت تميز ميان حق و باطل مى داند (سوره انفال، آيه ۲۹).
3.تنبيه الخواطر، ج ۲، ص ۱۲۲.
4.غررالحكم، ح ۱۰۶۰۶.
5.همان، ح ۱۹۸۳.
