حجاب در شريعت زرتشت

ظاهرا از شخص زرتشت ، تعليمى درباره پوشش زن به ما نرسيده است ، بجز پاره هايى از اَوِستا كه مى گويند زن ، در روزهاى خاصّى از هر ماه (ايام عادت ماهانه) ، بايد از جانب همسر و تمام نزديكانش ترك و رها شود و هيچ كس او را نبيند و معاشرتى با او نداشته باشد . ^۱
ويل دورانت ، معتقد است كه اين قانون ، از روزگار داريوش به بعد ، موجب انزواى زنان در جامعه ايران شد و زنان را به طبقه اى در حاشيه تبديل ساخت ، تا آن جا كه در هيچ نقش باستانى ايران ، تصويرى از زن (نه ميترا و فرشتگان) ديده نمى شود . ^۲ كُنت دو گوبينو معتقد است كه حجاب شديدى در دوره ساسانى وجود داشته كه بالاتر از پوشيدگى ، بلكه در واقع ، مخفى نگه داشتن زن بوده است . ^۳ دو ايران شناس ديگر ، آرتور كريستن سن ^۴ و كريستين بارتلُمه ^۵ نيز معتقدند كه چنين تفسيرى از قانون شرعىِ ياد شده ، در منابع فقه زردشتى و نيز در ميان موبدان ، تا ظهور اسلام ، پيوسته رواج داشته است .
نخستين عالمان بزرگِ دينِ زرتشت ، با توصيه ها و اندرزهاى خود، كوشيده اند تا پايه هاى حجابى را كه زنان ايرانى به عنوان يك فرهنگ ملّى در ظاهر عرف خود رعايت مى كنند، در عمق روح آنان مستحكم سازند و از اين راه، ضمانت اجراى قانون حجاب (در آينده) را نيز تأمين نمايد و بدين سان، جامعه خويش را در مقابل امكان انحراف هاى اخلاقى پنهان، بيمه كنند.
قسمتى از پند و اندرزهايى كه «اَشو زرتشت» به پيروان خود توصيه نموده را نقل مى كنيم، تا حركت او در جهت تعالى و آموزش ريشه هاى «حفظ حجاب» و بيان لزوم توأم نمودن حجاب ظاهرى با عفّت باطن، روشن تر شود.
او مى فرمايد:
* اى نوعروسان و دامادها! روى سخنم با شماست. به اندرزم گوش دهيد و گفتارم را به خاطر بسپاريد و با غيرت، در پى زندگانى پاكْ مَنشى برآييد. هر يك از شما بايد در كردار نيك و مهرورزى، بر ديگرى پيش دستى جويد تا آن زندگى مقدّس زناشويى، با خوشى و خرّمى همراه باشد. * اى مردان و زنان! راه راست را دريابيد و پيروى كنيد. هيچ گاه گرد دروغ و خوشى هاى زودگذرى كه تباه كننده زندگى اند، نگرديد؛ زيرا لذّتى كه با بدنامى و گناه همراه باشد، همچون زهر كشنده اى است كه با شيرينى ، درآميخته و همانند خودش دوزخى است. با اين گونه كارها زندگى خود را تباه مسازيد. * پاداش رهروان نيكى، به كسى مى رسد كه هوا، هوس، خودخواهى و آرزوهاى باطل را از خود دور ساخته، بر نفس خويش چيره گردد. كوتاهى و غفلت در اين راه، پايانش جز ناله و افسوس، چيز ديگرى نخواهد بود. * فريب خوردگانى كه دست به كردار زشت مى زنند، گرفتار بدبختى و نيستى خواهند شد و سرانجامشان خروش و فرياد و ناله است؛ ولى زنان و مردانى كه به اندرز و راهنمايى من گوش فرا مى دهند، آرامش و خوشى زندگى بهره شان خواهد بود و سختى و رنج از آنان دور خواهد گشت و به نيك نامىِ جاودانى خواهند رسيد. ^۶
و در كتاب «وَنْديداد» اين جمله به طور مكرّر آمده است:
كلام ايزدى است كه كردار زشت را نابود مى كند: از تو ـ اى مرد! ـ خواهش مى كنم پيدايش و فزونى را پاك و پاكيزه ساز! از تو ـ اى زن! ـ خواهش مى كنم تن و نيرو را پاك و پاكيزه ساز! آرزو دارم صاحب فرزند باشى و شير تو فراوان شود! ^۷
در كتاب پوشاك باستانى ايرانيان در ذيل عنوان «پوشاك اقليت هاى ميهن ما» در مورد حجاب زنان زرتشتى چنين مى خوانيم:
اين پوشاك كه بانوان زرتشتى از آن استفاده مى كنند، شباهتى بسيار نزديك به پوشاك بانوان نقاط ديگر كشور ما دارد؛ چنان كه روسرى آنان از نظر شكل و طرز استفاده، همانند روسرى بانوان بختيارى است و پيراهن، شبيه پيراهن بانوان لُر در گذشته نزديك است و شلوار، از لحاظ شكل و بُرش، همان شلوار بانوان كُرد آذربايجان غربى است و كلاهك، همان كلاهك بانوان بندرى است. ^۸
دين زرتشت، بر سه اصل اساسىِ، «انديشه نيك»، «گفتار نيك» و «كردار نيك» استوار گشته است. موبدان ، در تفسير انديشه و كردار نيك مى گويند:
يك زرتشتى مؤمن، بايد از انداختن نگاه ناپاك به زنان ديگر دورى جويد.
در اندرزهاى مقدّسِ گردآمده توسّط «آذرباد ماراِسپند» (موبد موبدان در عهد شاپور ساسانى) آمده است:
مرد بد چشم را به معاونت خود قبول مكن. ^۹