صبر و خويشتندارى در برابر هوس

ترديدى نيست كه يك انسان خردمند، فايده هاى صبر و نتايج خوبِ كوتاه مدّت و درازمدّت آن را بر پيامدهاى سوء هوسرانى و نتايج نامطلوب آن، ترجيح مى دهد. در اين صورت، پايگاه صبر، يك پايگاه هشيارانه و آگاهانه و يك روش ارادى و اختيارى در زندگى است كه در خلال آن، تحمّل سختى ها بر هوسرانى ها مى چربد.
اگر مزيّت هاى عقل ـ كه انسان را به صبر و خويشتندارى وا مى دارد ـ ، با هوا و هوس، مقايسه گردد، فرودستى و پستى هوس براى ما كشف مى شود ؛ هوسى كه همواره انسان را از صبر و خويشتندارى باز مى دارد.
به طور كلّى، اگر انسان، صبور و خويشتندار باشد، بدون هوشيارى و ناخودآگاه، فرمانبردار اميال درونى خويش نمى شود ؛ بلكه قبل از انجام دادن هر كار، در پاسخ به خواسته ها و هوس هايش، هشيارى و آگاهى لازم را به كار مى بندد و نتايج آن را در نظر مى گيرد. بدين ترتيب، اگر برآوردن آن ميل و هوس را نامعقول و نامشروع ببيند، با صبر و خويشتندارى در مقابل خواسته اش مى ايستد و آن را سركوب مى نمايد و يا برآوردنِ آن را به زمان و مكان معقول و مناسبش حواله مى كند.