راوی و... برای نفی یا انکار صدور این روایات کافی نیست؛ در صورتی که این احادیث، مفهومی قابل جمع با آموزه‌های معارض داشته باشد، امکان صدور آنها ممتنع نیست؛ هر چند بر وقوع آن نیازمند ادله دیگری هستیم. راهکار معیار با توجه به اصول یاد شده و پیش‌فرض‌های ذیل، سعی در ارائه چنین مفهومی از این روایات دارد:
الف) تساوی انبیا در اصل نبوت؛
ب) اصالت متن معیار در فهم روایات؛
ج) فهم روایات با توجه به گفتمان عصر نبوی؛
د) توجه به خصائص قرآنی یونس علیه السلام و یحیی علیه السلام؛
ح) سیره نبوی سنجه داوری مقاصد روایات.
1-4. متن معیار
ارزیابی متون مختلف روایات منع تفضیل و استخراج متن معیار از میان آنها، پیش شرط فهم آنها است. تخریج تمامی متون روایات، مقایسه متنی آنها با یکدیگر، گزینش متن جامع، دقیق و اصیل، عاری از نقل به معنا، تصحیف، تبدیل، ادراج، توجه به قرابت زمانی راویان، قدمت و اصالت مصادر، فصاحت در اسلوب بیانی و انسجام درونی و بیرونی متون، همسویی با قرآن، سنّت و عقل از جمله قواعد کشف متن معیار به شمار می‌آید. این مهم در روایات مورد بحث _ که تفاوت معنایی مفردات آن چون «خطیئه و ذنب، هم و لم» و «نبی، عبد، احد» تأثیر جدی در فهم مقصود گوینده دارد _ از اهمیتی مضاعف برخوردار است. لذا ضروری است ابتدا به این پرسش پاسخ داده شود که کدام متن اصیل بوده و متن بدل و منقول آن کدام است؟ مقایسه متون روایات تفاضل یحیی علیه السلام نشان می‌دهد که قطعاً نقل به معنا در مفردات اصلی آن ذنب به جای خطیئه، عبد بدل از نبی یا انا رخ داده است. شبهه ادراج بخش«ما منّا» یا «ما من نبی» در ابتدای «لیس ما من نبی إلا وقد أخطأ أو هم بخطیئة لیس یحیی بن زكریا»۱ نیز مطرح است.۲ گونه مشابه این روایت به شکل «ما فینا إلا من هم أو لم، إلا یحیی بن زكریا»گزارش شده است.۳ در روایت «لیس ما من نبی إلا و قد أخطأ أو همّ
1.. «نیست پیامبری جز این که خطا نموده یا آهنگ گناهی کرده باشد، به جز یحیی بن زکریا» (الفایق فی غریب الحدیث، ج۳، ص۲۹۱).
2.. نمونه مشابه را، ر.ک: «و قیل: إِن قولَه و ما منّا إِلا من قول ابن مسعود أَدْرَجَه فی الحدیث»: (لسان العرب، ج۴، ص۵۱۲).
3.. النهایة، ج۳، ص۱۵۲.
