دو) ابعاد تعارض این روایات با ادله اسلامی کدام است؟ (گستره تعارض)

سه) راهکارهای رفع تعارض این روایات در رویکرد عالمان چیست؟ (روش‌های رفع تعارض)

چهار) راهکار جدید و تمایزات آن با راهکارهای عالمان در رفع تعارض روایات منع تفضیل کدام است؟ (راهکار معیار)

پیشینه خاص این پژوهش، بیشتر در کتب شرح الحدیثی،^۱ آن هم به شکل پراکنده و اظهار نظر موردی است. روشن است که در این کتاب‌ها، گونه‌شناسی متون، اعتبارسنجی مصادر، طبقه‌بندی و ارزیابی رویکردها و راهکارهای عالمان در تعارض‌زدایی این روایات بحث نشده است. بیشترین اهتمام صورت گرفته در کتب شرح الحدیث، تحلیل دلالت روایت منع تفضیل بر موسی علیه السلام بوده است که پیش‌تر در مقاله‌ای به ارزیابی آن پرداخته شده است.^۲

بیشتر شارحان، روایت منع تفضیل بر یونس علیه السلام را به دلیل شباهت اسلوب بیانی آن، به حدیث «لا تفضّلونی علی موسی» الحاق نموده و بحث مستقلی در باره آن انجام نداده‌اند؛ حال آن که میان این دو تفاوت‌های جدی وجود دارد. روایت منع تفضیل بر یحیی علیه السلام نیز تحلیل و نقّادی نشده است. از این رو، پژوهشی جامع با رویکرد انتقادی و نظریه‌پردازی در باره این روایات نشر نیافته است.

پژوهه حاضر از آغازین‌های این عرصه به شمار می‌آید که با رویکرد تحلیلی _ انتقادی، روایات منع تفضیل را در محورهای بازیابی گونه‌های متنی، ارزیابی مصادر حدیثی، تعارض‌نمایی، راهکارهای رفع تعارض و راهکار معیار بررسیده است. نتایج این پژوهه، به شرط توفیق در واقع نمایی از حقیقت، در ترسیم جایگاه و شخصیت یونس علیه السلام و یحیی علیه السلام در سیره نبوی، تقریب بین اسلام، یهودیان به ویژه صابئین^۳ (پیروان یحیی علیه السلام)، سیره تحلیلی رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم، دفاع از حدیث در برابر شبهات سودمند خواهد بود.