1. بازیابی متون و ارزیابی مصادر
در گام نخست، متون روایات منع تفضیل بر یونس علیه السلام و یحیی علیه السلام از حدیثی شناخته شده فریقین، جست و جو شد و نتایج ذیل به دست آمد:
1-1. روایت یونس علیه السلام
الف) امام علی علیه السلام، ابن مسعود، ابن عباس و ابوهریره: «ما ینبغی لعبد أن یقول: أنا خیر من یونس بن متی».۱
ب) ابن عباس، امام صادق علیه السلام: «ما ینبغی لأحد أن یقول: أنا خیر من یونس بن متی».۲
ج) عبد الله بن جعفر بن ابی طالب: «ما ینبغی لنبی أن یقول: أنا خیر من یونس بن متی».۳
د) ابوهریره: «من قال إنّی خیر من یونس بن متی فقد كذب».۴
ح) ابن مسعود: «لا یقولن أحدكم أنا خیر من یونس بن متی».۵
ط) ابوهریره: «و لا أقول إن أحدا أفضل من یونس بن متی».۶
مصدر اصلی این روایات، با واسطه صحابه و امامان شیعه، رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم است. روایات، جدای از تفاوت‌هایی جزئی در متن و اسلوب بیانی، در دلالت بر نهی از تفضیل رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم بر یونس علیه السلام اشتراک دارند. از نهی در «ما ینبغی» و «لا یقولن» و مدلول التزامی «... فقد کذب» و «لا اقول» حرمت این تفضیل و افضلیت یونس بن متی علیه السلام قابل استنباط است. یونس بن متی علیه السلام از پیامبران یهودی است که قرآن در در پنج سوره مکی (انبیاء،
1.. مسند الطیالسی، ص۳۳۰؛ مسند ابن الجعد، ص۲۶؛ المصنّف، ج۷، ص۴۵۸؛ منتخب مسند عبد بن حمید، ص۲۲۲؛ المسند (ابن حنبل)، ج۲، ص۴۰۵؛ صحیح البخاری، ج۴، ص۱۲۵؛ الصحیح (نیسابوری)، ج۷، ص۱۰۲؛ سنن ابی داود، ج۲، ص۴۰۶؛ کنز العمال، ج ۱۱، ص۵۲۰؛ در نقل امام علی( بخش اول این روایت به شکل «لیس للعبد...» گزارش شده است (ر.ک: مسند الامام علی(، ج۷، ص۲۳). و «لا ینبغی...» نیز گزارش شده است (مسند ابن الجعد، ص۲۶).
2.. المسند (ابن حنبل)، ج۱، ۲۵۴، ص۳۸۴؛ السنن (دارمی )، ج۲، ص۳۰۹؛ السنن (ترمذی)، ج۱، ص۱۱۸؛ صحیح البخاری، ج۴، ص۱۳۲؛ بحار الانوار، ج۱۴، ص۳۹۲.
3.. سنن ابی داود، ج۲، ص۴۰۶؛ المسند (ابن حنبل)، ج۱، ص۲۰۵. بغدادی این متن را با اندکی تفاوت این گونه نقل کرده است: «ما ینبغی لنبی أن یقول إنی أفضل من یونس بن متی» (ر.ک: تاریخ بغداد، ج۱۰، ص۱۳۷).
4.. المسند (ابن حنبل)، ج۱، ص۴۲۲. حاکم این روایت را بنا بر شرایط مسلم و بخاری، حدیث صحیح ارزیابی کرده است (ر.ک: المستدرک علی الصحیحین، ج۲، ص۵۲۸).
5.. المسند (ابن حنبل)، ج۱، ص۳۹۰.
6.. صحیح البخاری، ج۴، ص۱۳۳؛ السنن (نیسابوری)، ج۷، ص۱۰۱؛ السنن (نسائی)، ج۶، ص۴۴۸.
