جريان شناسىِ قرآنْ بسندگى در دو قرن اخير نگاهى به شبه قاره هند و كشورهاى عربى

محمد اسعدى ^۱

چكيده

جريان قرآن بسندگى، در واقع از شاخه هاى جريان كلى قرآن گرايى است كه در حاشيه جريان اعتدالىِ قرآن گرا قابل توجه است. اين جريان، به رغم ريشه ها و پيشينه هاى آن در قرن هاى نخستين تاريخ اسلام، در يكى دو قرن اخير نيز به شكل بارزى نمود يافته و به ويژه در شبه قاره هند و برخى كشورهاى عربى بروز نموده است. در اين جريان، نقش سنّت و روايات دينى در فهم قرآن، اعم از معارف نظرى و احكام عملى آن، كمرنگ شده است و به گونه اى افراطى، قرآنْ بسندگى در فهم معارف دينى و قرآنى دنبال مى شود.
در شبه قاره هند، نقش سيد احمد خان و همفكران وى به مثابه زمينه سازان اين جريان، و جماعت هاى قرآن گرا به مثابه پرچمداران آن، قابل توجه است. در كشورهاى عربى، به ويژه مصر، نقش نهضت اصلاحى برخاسته از انديشه هاى سيد جمال و ديگران، در زمينه سازى اين جريان، و شخصيت هايى چون محمد ابو زيد دمنهورى و محمد شحرور، در هدايت آن قابل بررسى است.

كليد واژه ها : قرآن گرايى، جريان قرآن بسندگى، جريان اعتدالىِ قرآن گرا، سنّت و روايات دينى.