جريان‏شناسى قرآن بسندگى در دو قرن اخير - صفحه 101

اين فرقه فعال ترين فرقه قرآن گرا در عصر حاضر است و در تمام شهرهاى پاكستان و نيز در قاره اروپا شعبه دارد و بيشتر در ميان روشنفكران و تحصيل كردگان نفوذ دارد. مركز اصلى اين فرقه در لاهور، و نشريه رسمى آن «طلوع اسلام» نام دارد كه بيش از پنجاه سال از انتشار آن مى گذرد (همان، ص 60).
ـ حركت تعمير انسانيت، از حركت هاى نو پديد در پاكستان، و مؤسس آن عبدالخالق مالواده است. از مبلغان فعّال اين فرقه مى توان از قاضى كفاية الله نام برد (همان، ص 62).
گفتنى است، شمار پيروان اين فرقه ها، حدود سه درصد كلّ جمعيت پاكستان است (همان، ص 65). پس از استقلال پاكستان در سال 1947م، بسيارى از اعضاى اين فرقه و نيز پيروان قاديانيه بر مراكز حساس دولتى حاكم شدند. از جمله فعاليت هاى اين فِرق تشكيل كنفرانس هايى بوده كه توفيق چندانى هم در بر نداشته است (همان).

3. قرآن بسندگى در كشورهاى عربى

در قرن اخير در كشورهاى عربى، به ويژه مصر، كه پيشينه طولانى در فعاليت هاى دينى داشته اند، شاهد رويكردهاى افراطى اى هستيم كه در راستاى موضوع بحث ما درخور توجه است.
اين جريان در كشورهاى عربى از سوى برخى حركت هاى نوگرايانه و اصلاح طلب دنبال مى شود كه در كنار حركت شبه قاره هند قابل توجه است. رابطه حركت هاى نوگرايانه و اصلاحى مصر، كه به جريان قرآن بسندگى انجاميد، با حركت هاى اصلاحى شبه قاره هند، مورد توجه برخى از پژوهشگران است (مذاهب التفسير الاسلامى، ص 347).
شاهد روشنى در مورد اثرپذيرىِ حركت هندى از حركت مصرى، يا به عكس، ارائه نشده است. تشابه زيادى ميان رويكردهاى افراطى در هر دو حركت ديده مى شود ؛ و هر دو حركت به نوعى به تقليد گريزى و نفى منابع غير قرآنى در فهم دين و شريعت، گرايش دارند. همچنين هر دو رويكرد، گويى در اثر مواجهه با پيشرفت صنعتى غرب و مشاهده عقب ماندگى هاى علمى و فرهنگى مسلمانان شكل گرفته است، و در پى نوعى بازنگرى در تفسير دين و قرآن بوده اند (شش گفتار، ص 24).

صفحه از 106